Research Article
Sayısal Bölünmenin Sosyo-Ekonomik Boyutu Türkiye’de Yetişkinlerin Bilişim Teknolojileri Kullanım Becerileri ve Kültürel Sermaye İlişkisi
Abstract
Sayısal bölünme alanyazınında son yıllarda artan bir biçimde yeni türden
bölünmelere odaklanılmaktadır. Bu durum, birinci-düzey denilebilecek ve
daha ziyade toplumsal gruplarda bilişim teknolojilerine sahiplik ve erişimdeki
eşitsizliklere odaklanan çalışmaların önemini yitirdiği anlamına gelmez. Ancak, yeni
türden ve daha derin başka eşitsizlikler ile bilişim teknolojileri kullanımı arasındaki
ilişkilere de odaklanmak gerektiğini imler. Örneğin, özellikle Türkiye gibi gelişmekte
olan ülkeler açısından birinci-düzey sayısal bölünme sorunları şiddeti azalsa da
devam etmektedir. Bununla birlikte, erişim ve sahiplik sorununun ötesinde, altyapı
ve ekonomik sermaye yeterlilikleri dışında, insanların bilişim teknolojilerini kullanma
beceri ve biçimleri arasında ne gibi farklar olduğunun sorgulanması ihtiyacı özellikle
ilgili alanyazında vurgulanmaktadır. Alanyazına Türkiye’den yapılan katkılar ise altı
çizilen kapsam genişlemesini yansıtmaktan uzaktır. Bu çalışmada TÜİK’in 2012 yılında
gerçekleştirdiği Yetişkin Eğitimi Araştırmasının verileri kullanılarak alanyazındaki isabetli
genişleme ve derinleşmeye paralel bir biçimde insanların bilişim teknolojileri kullanım
becerileri ile sosyo-ekonomik değişkenlerin, çevrimdışı kaynakların ve aktivitelerin,
özellikle Bourdieucu kültürel sermaye kavramlaştırmasının da potansiyelinden
faydalanarak, arasındaki bağıntı anlaşılmaya çalışılmıştır. Araştırmada özellikle kişinin
eğitimi yanı sıra, anne ve babasının eğitimi, yabancı dil bilgisi, kitap okuma alışkanlığı
ve kültürel faaliyetleri gibi değişkenler ile bilişim teknolojileri kullanma becerileri
arasındaki bağa ilişkin bağıntılar görülmeye çalışılmıştır. Analiz yöntemi olarak çoklu
uyum analiz kullanılmıştır. Sonuç olarak, katılımcıların kendi eğitimleri ve ailelerinin
eğitim düzeyi ile kişilerin bilişim teknolojileri kullanım becerileri arasında yüksek
düzeyde bir bağıntı olduğu görülmüştür. Eğitim düzeyi yüksek olanlarla kullanım
becerileri ileri düzeyde olanlar aynı gruptadırlar. Ayrıcı eğitim için geçerli olan, eğitimin
de bağlantılı olduğu diğer sosyo-ekonomik ve kültürel sermaye değişkenleri için de
geçerlidir. Bu da çalışmayı, nihai olarak, alanyazında vurgulanan ve klasik önlemlerle
(teknolojilere sahiplik ve erişim sorunlarının aşılması) etkisi azaltılamayacak olan
sayısal eşitsizliklerin derinleşmesi sonucuna götürmektedir.
References
- Acılar, Ali (2015). Türkiye’de İşletmeler Sayısal Uçurumun Neresinde? Ulusal Yönetim Bilişim Sistemleri Kongresi (s. 1461-1469). Erzurum: Bildiriler Kitabı.
- Almanya Federal İktisadi Meseleler ve Enerji Bakanlığı, A. (2017). G20 Digital Economy and Ministerial Conference: Düsseldorf 6-7 April 2017. 8 11, 2017 tarihinde http://www.bmwi.de/ Redaktion/DE/Downloads/G/g20-digital-economy-ministerial-declaration-english-version.pdf?__ blob=publicationFile&v=1 adresinden alındı
- Arıcıgil Çilan, Çiğdem ve Özdemir, Muhlis (2013) Measuring Domestic Digital Divide by Using Latent Class Analysis: A Case Study of Turkey, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi,Vol 42 (2), 219-234.
- Aytun, Cengiz (2006). Enformasyon Toplumu Sürecinde Dijital Bölünme Kavramının Anlamı ve Önemi. Türkiye’de İnternet Konferansı (s. 231-238). Ankara: TOBB Ekonomi Üniversitesi.
- Baştürk Akça, E. (2014). Dijital Bölünme Kavramı Bağlamında Türkiye’de Ortaokul Öğrencilerinin İnternet ve Sosyal Ağ Kullanımları: Gaziantep İli Örneği. I. Uluslararası İletişim Bilimi ve Medya Araştırmaları Kongresi (s. 2-21). Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi.
- Bengsston, Stina (2015). Digital Distinctions: Mechanisms of Difference in Digital Media Use. MedieKultur(58), 38-48.
- Bourdieu, Pierre (1986) “Forms of Capital”, https://faculty.georgetown.edu/irvinem/theory/ Bourdieu-Forms-of-Capital.pdf (05.09.2017)
- Campaine, Benjamin M. (ed.) (2001) The Digital Divide: Facing A Crisis or Creating A Myth?, Cambridge: The MIT Press.
- Catts, Ralph ve Lau, Jesus (2008). Towards Information Literacy Indicators. Paris: UNESCO.
- Commision, European. (2014). Digital Inclusion and Skills: Digital Agenda Scoreboard 2014. Brussels: European Commission.
- Cook, T. D., Appleton, H., Conner, R. F., Shaffer, A., Tamkin, G., & Weber, S. J. (1975). Sesame Street. New York: Sage.
- DiMaggio, Paul ve Hargittai, Eszter (2001). From the ‘Digital Divide’ to ‘Digital Inequality’: Studying Internet Use as Penetration Increases. Princeton University, Center for Arts and Cultural Policy Studies, Working Paper Series, 15.
- Dünya Bankası, (2016). World Development Report 2016: Digital Dividends. Dünya Bankası. Fallows, Deborah (2004). The Internet and Daily Life. Connecticut: Pew Internet and American Life Project.
- Fidan, Hüseyin, ve Şen, Halil (2015). Sayisal Bölünmenin Ölçülmesinde Gini Yaklaşimi: Türkiye’De Kentsel, Kirsal Ve Cinsiyet Açisindan Sayisal Bölünme Düzeyleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(39), 1108-1118.
- Garnham, Nicholas (1990) Capitalism and Communication: Global Culture and the Economies of Information, Londra: SAGE.
- Gunkel, David J. (2003). Second Thoughts: Toward a Critique of the Digital Divide. New Media and Society, 5(4), 499-522.
- Hargittai, Eszter (2002). Second-Level Digital Divide: Differences in People’s Online Skills. First Monday, 7(4).
- Hargittai, Eszter (2005) Survey Measures of Web-Oriented Digital Literacy, Social Science Computer Review, Vol. 23 (3), 371-379.
- Hargittai, Eszter (2010). Digital Na(t)ives)? Variation in the Internet Skills Uses Among the Members of “Net Generation”. Social Inquiry, 80(1), 92-113.
- Hargittai, Eszter ve Hinnant, Amanda (2008). Digital Inequality: Differences in Young Adult’s Use of the Internet. Communication Research, 35(5), 602-621.
- Hoffman, Donna L., Novak, Thomas P. ve Schlosser, Ann E. (2000). The Evolution of the Digital Divide: How Gaps in Internet Access May Impact Electronic Commerce. Journal of Computer- Mediated Communication, 5(3), 1-55.
- Howard, P. E., Rainie, L. ve Jones, S. (2001). Days and Nights on the Internet: The Impact of a Diffusing Technology. American Behavioral Scientist, 45 (3), 383-404
- Howard, Philip N. ve Jones, Steve (2003). Society Online. California: SAGE.
- Kalaycı, Cemalettin (2013). Dijital Bölünme, Dijital Yoksulluk ve Uluslararası Ticaret. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27(3), 145-162.
- Kılıç, Çiğdem (2011). Küreselleşen Dünyada Dijital Bölünme Sorunu. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 81-91.
- Kvansy, Lynette (2004). Review of “Virtual Inequality: Beyond the Digital Divide”, by Karen Mossberger, Caroline J. Tolbert,. The Information Society, 20(5), 409-410.
- Le Roux, Brigitte, ve Rouanet, Henry (2010). Multiple correspondence analysis (Vol. 163). Sage.
- Meyen, Michale, Pfaff-Rüdiger, Senta, Dudenhöffer, Kathrine, & Huss, Julia (2010). The Internet in Everyday Life: A Typology of Internet Users. Media, Culture & Society, 32(5), SAGE.
- Mossberger, Karen, Tolbert, Caroline J., & Stansbury, Marry (2003). Virtual Inequality: Beyond the Digital Divide. Washington: Georgetown University Press.
- Negreiro, Mar (2015). Bridging the Digital Divide in the EU. Brussels: European Parliamentary Research Service.
- OECD (2001). Understanding Digital Divide. Washington: OECD.
- Öztürk, Lütfü (2005). Türkiye›de Dijital Eşitsizlik: Tübitak-Bilten Anketleri Üzerine Bir Değerlendirme. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi(24), 111-131.
- Seferoğlu, Sadi, Avcı, Ümmühan, ve Kalaycı, Esin (2008). Sayısal Uçurum: Türkiye’deki Durum ve Mücadelede Uygulanabilecek Politikalar. 25. Ulusal Bilişim Kurultayı Bildiri Kitabı (s. 17-20). Ankara: Türkiye Bilişim Derneği.
- Şen, Ali, ve Akdeniz, Sıdıka (2012). Sayısal Uçurumla Başetmek: OECD Trendleri ve Türkiye. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 7(1), 53-75.
- Taşdemir, Babacan (2016) Eleştirel Sayısal Okuryazarlık ve Yeni Sayısal Bölünmenin Sosyo- Ekonomik Temelleri: Üniversite Öğrencilerine Yönelik Bir Araştırma Tasarlama Süreci. III. Pierre Bourdieu Sempozyumu, Antalya: Akdeniz Üniversitesi.
- Thompson, Kim M. (2004). Reviewed Work(s): Virtual Inequality: Beyond the Digital Divide by Karen Mossberger,. The Library Quarterly: Information, Community, Policy, 74(12), 217-220.
- Toso, Serkan, Atlı, Şevki Mert, ve Mardikyan, Sona (2015). Türkiye’nin Bölgeleri Arasında Sayısal Uçurum. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 10(1), 41-49.
- TÜİK (2012) Yetişkin Eğitimi Araştırması 2012, http://www.tuik.gov.tr/Kitap. do?metod=KitapDetay&KT_ID=5&KITAP_ID=218, (07.09.2017)
- van Deursen, Alexander J., Helsper, Eynen J., Eynon, Rebecca, ve van Dijk, Jan A.G.M. (2017). The Compoundness and Sequentiality of Digital Inequality. International Journal of Communication, 11, 452-473.
- van Dijk, Jan A.G.M. (2006). Digital Divide Research, achievements and shortcomings. Poetics(34), 221-235.
- Wellman, Barry, ve Haythornthwaite, Caroline (2002). The Internet in Everyday Life. Oxford: Blackwell.
- Yıldız, Hatice, ve Seferoğlu, Süleyman Sadi (2012). Sayısal Uçurum Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme. Türkiye Bilişim Derneği 29. Bilişim Kurultayı Bildiri Kitabı (s. 111-117). Ankara: Türkiye Bilişim Derneği.
- Yıldız, Hatice, ve Seferoğlu, Süleyman Sadi (2013). Sayısal Uçurumun Önlenmesinde Eğitimin İşlevi ve Bilişim Teknolojileri Öğretmenlerinin Bu Süreçteki Rolü. Middle Eastern & African Journal of Educational Research(3), 69-79.
- Zillien, Nicole, ve Hargittai, Eszter (2009). Digital Distinctions: Status-Specifi c Types of Internet Usages. Social Science Quarterly, 90(2), 274-291.
Year 2017,
Issue: 28, 39 - 59, 15.12.2017
Abstract
References
- Acılar, Ali (2015). Türkiye’de İşletmeler Sayısal Uçurumun Neresinde? Ulusal Yönetim Bilişim Sistemleri Kongresi (s. 1461-1469). Erzurum: Bildiriler Kitabı.
- Almanya Federal İktisadi Meseleler ve Enerji Bakanlığı, A. (2017). G20 Digital Economy and Ministerial Conference: Düsseldorf 6-7 April 2017. 8 11, 2017 tarihinde http://www.bmwi.de/ Redaktion/DE/Downloads/G/g20-digital-economy-ministerial-declaration-english-version.pdf?__ blob=publicationFile&v=1 adresinden alındı
- Arıcıgil Çilan, Çiğdem ve Özdemir, Muhlis (2013) Measuring Domestic Digital Divide by Using Latent Class Analysis: A Case Study of Turkey, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi,Vol 42 (2), 219-234.
- Aytun, Cengiz (2006). Enformasyon Toplumu Sürecinde Dijital Bölünme Kavramının Anlamı ve Önemi. Türkiye’de İnternet Konferansı (s. 231-238). Ankara: TOBB Ekonomi Üniversitesi.
- Baştürk Akça, E. (2014). Dijital Bölünme Kavramı Bağlamında Türkiye’de Ortaokul Öğrencilerinin İnternet ve Sosyal Ağ Kullanımları: Gaziantep İli Örneği. I. Uluslararası İletişim Bilimi ve Medya Araştırmaları Kongresi (s. 2-21). Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi.
- Bengsston, Stina (2015). Digital Distinctions: Mechanisms of Difference in Digital Media Use. MedieKultur(58), 38-48.
- Bourdieu, Pierre (1986) “Forms of Capital”, https://faculty.georgetown.edu/irvinem/theory/ Bourdieu-Forms-of-Capital.pdf (05.09.2017)
- Campaine, Benjamin M. (ed.) (2001) The Digital Divide: Facing A Crisis or Creating A Myth?, Cambridge: The MIT Press.
- Catts, Ralph ve Lau, Jesus (2008). Towards Information Literacy Indicators. Paris: UNESCO.
- Commision, European. (2014). Digital Inclusion and Skills: Digital Agenda Scoreboard 2014. Brussels: European Commission.
- Cook, T. D., Appleton, H., Conner, R. F., Shaffer, A., Tamkin, G., & Weber, S. J. (1975). Sesame Street. New York: Sage.
- DiMaggio, Paul ve Hargittai, Eszter (2001). From the ‘Digital Divide’ to ‘Digital Inequality’: Studying Internet Use as Penetration Increases. Princeton University, Center for Arts and Cultural Policy Studies, Working Paper Series, 15.
- Dünya Bankası, (2016). World Development Report 2016: Digital Dividends. Dünya Bankası. Fallows, Deborah (2004). The Internet and Daily Life. Connecticut: Pew Internet and American Life Project.
- Fidan, Hüseyin, ve Şen, Halil (2015). Sayisal Bölünmenin Ölçülmesinde Gini Yaklaşimi: Türkiye’De Kentsel, Kirsal Ve Cinsiyet Açisindan Sayisal Bölünme Düzeyleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(39), 1108-1118.
- Garnham, Nicholas (1990) Capitalism and Communication: Global Culture and the Economies of Information, Londra: SAGE.
- Gunkel, David J. (2003). Second Thoughts: Toward a Critique of the Digital Divide. New Media and Society, 5(4), 499-522.
- Hargittai, Eszter (2002). Second-Level Digital Divide: Differences in People’s Online Skills. First Monday, 7(4).
- Hargittai, Eszter (2005) Survey Measures of Web-Oriented Digital Literacy, Social Science Computer Review, Vol. 23 (3), 371-379.
- Hargittai, Eszter (2010). Digital Na(t)ives)? Variation in the Internet Skills Uses Among the Members of “Net Generation”. Social Inquiry, 80(1), 92-113.
- Hargittai, Eszter ve Hinnant, Amanda (2008). Digital Inequality: Differences in Young Adult’s Use of the Internet. Communication Research, 35(5), 602-621.
- Hoffman, Donna L., Novak, Thomas P. ve Schlosser, Ann E. (2000). The Evolution of the Digital Divide: How Gaps in Internet Access May Impact Electronic Commerce. Journal of Computer- Mediated Communication, 5(3), 1-55.
- Howard, P. E., Rainie, L. ve Jones, S. (2001). Days and Nights on the Internet: The Impact of a Diffusing Technology. American Behavioral Scientist, 45 (3), 383-404
- Howard, Philip N. ve Jones, Steve (2003). Society Online. California: SAGE.
- Kalaycı, Cemalettin (2013). Dijital Bölünme, Dijital Yoksulluk ve Uluslararası Ticaret. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27(3), 145-162.
- Kılıç, Çiğdem (2011). Küreselleşen Dünyada Dijital Bölünme Sorunu. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 81-91.
- Kvansy, Lynette (2004). Review of “Virtual Inequality: Beyond the Digital Divide”, by Karen Mossberger, Caroline J. Tolbert,. The Information Society, 20(5), 409-410.
- Le Roux, Brigitte, ve Rouanet, Henry (2010). Multiple correspondence analysis (Vol. 163). Sage.
- Meyen, Michale, Pfaff-Rüdiger, Senta, Dudenhöffer, Kathrine, & Huss, Julia (2010). The Internet in Everyday Life: A Typology of Internet Users. Media, Culture & Society, 32(5), SAGE.
- Mossberger, Karen, Tolbert, Caroline J., & Stansbury, Marry (2003). Virtual Inequality: Beyond the Digital Divide. Washington: Georgetown University Press.
- Negreiro, Mar (2015). Bridging the Digital Divide in the EU. Brussels: European Parliamentary Research Service.
- OECD (2001). Understanding Digital Divide. Washington: OECD.
- Öztürk, Lütfü (2005). Türkiye›de Dijital Eşitsizlik: Tübitak-Bilten Anketleri Üzerine Bir Değerlendirme. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi(24), 111-131.
- Seferoğlu, Sadi, Avcı, Ümmühan, ve Kalaycı, Esin (2008). Sayısal Uçurum: Türkiye’deki Durum ve Mücadelede Uygulanabilecek Politikalar. 25. Ulusal Bilişim Kurultayı Bildiri Kitabı (s. 17-20). Ankara: Türkiye Bilişim Derneği.
- Şen, Ali, ve Akdeniz, Sıdıka (2012). Sayısal Uçurumla Başetmek: OECD Trendleri ve Türkiye. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 7(1), 53-75.
- Taşdemir, Babacan (2016) Eleştirel Sayısal Okuryazarlık ve Yeni Sayısal Bölünmenin Sosyo- Ekonomik Temelleri: Üniversite Öğrencilerine Yönelik Bir Araştırma Tasarlama Süreci. III. Pierre Bourdieu Sempozyumu, Antalya: Akdeniz Üniversitesi.
- Thompson, Kim M. (2004). Reviewed Work(s): Virtual Inequality: Beyond the Digital Divide by Karen Mossberger,. The Library Quarterly: Information, Community, Policy, 74(12), 217-220.
- Toso, Serkan, Atlı, Şevki Mert, ve Mardikyan, Sona (2015). Türkiye’nin Bölgeleri Arasında Sayısal Uçurum. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 10(1), 41-49.
- TÜİK (2012) Yetişkin Eğitimi Araştırması 2012, http://www.tuik.gov.tr/Kitap. do?metod=KitapDetay&KT_ID=5&KITAP_ID=218, (07.09.2017)
- van Deursen, Alexander J., Helsper, Eynen J., Eynon, Rebecca, ve van Dijk, Jan A.G.M. (2017). The Compoundness and Sequentiality of Digital Inequality. International Journal of Communication, 11, 452-473.
- van Dijk, Jan A.G.M. (2006). Digital Divide Research, achievements and shortcomings. Poetics(34), 221-235.
- Wellman, Barry, ve Haythornthwaite, Caroline (2002). The Internet in Everyday Life. Oxford: Blackwell.
- Yıldız, Hatice, ve Seferoğlu, Süleyman Sadi (2012). Sayısal Uçurum Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme. Türkiye Bilişim Derneği 29. Bilişim Kurultayı Bildiri Kitabı (s. 111-117). Ankara: Türkiye Bilişim Derneği.
- Yıldız, Hatice, ve Seferoğlu, Süleyman Sadi (2013). Sayısal Uçurumun Önlenmesinde Eğitimin İşlevi ve Bilişim Teknolojileri Öğretmenlerinin Bu Süreçteki Rolü. Middle Eastern & African Journal of Educational Research(3), 69-79.
- Zillien, Nicole, ve Hargittai, Eszter (2009). Digital Distinctions: Status-Specifi c Types of Internet Usages. Social Science Quarterly, 90(2), 274-291.
There are 44 citations in total.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Journal Section | Articles |
| Authors | |
| Publication Date | December 15, 2017 |
| Submission Date | September 15, 2017 |
| Published in Issue | Year 2017 Issue: 28 |
