RumeliDE Journal of Language and Literature Studies

Abstract

Bu çalışma Yunus Emre’nin şiirlerini üç âlem tasavvuru çerçevesinde çözümlemeyi amaç edinmektedir. Mitolojiden, eski destanlara ve masallara uzanan bir kapsayıcılıkla kullanımları tespit edilen üç âlem tasavvuru; yer altı, yeryüzü, gökyüzü bir başka ifadeyle cehennem, araf ve cennet şeklinde tasnif edilir. Dikey eksenli bir âlem tasavvurunu barındıran bu kozmik anlayış; inme, çıkma, yükselme şemasına sahiptir. İnisiyasyonun temel dinamiğini oluşturan bu şema, dikey yolculuk olarak nitelenmektedir. Evrensel bir sembolizme sahip olan bu tasavvurun izleklerini folklorda da edebî gelenekte de tespit etmek mümkündür. Böylesi geniş bir alana uzanan bu izleğin kendi içerisinde sahip olduğu bir çözümlemesi ve anlam ağı mevcuttur. Anlatı geleneğinde dışsal bir tezahür, fantastik bir yolculuk örneği sunan bu tasavvur, Yunus Emre’nin evreninde içsel yolculuğun, manevi tekâmül süreçlerinin merhalelerine dönüşmektedir. Dış gerçekliği, iç dünyanın bilinç düzeylerine aktaran, bilincin çeşitli seviyeleri arasındaki iniş çıkışları somut bir anlatım ve görsel tasvirlerle aktaran Yunus Emre, dış âlem-iç âlem denkliği ortaya koymaktadır. Bu manada Yunus Emre, tüm bu âlemler arasında geçişi temin edebilen bir eksen olarak, destansı bir kahramana dönüşmektedir. Bunun da ötesinde başlangıçtaki birliğe eriştiği için ölümsüzlüğü elde etmekte ve merkezde konumlanmaktadır.