Öz
Dünya’nın büyük bir kısmı sularla kaplı olmasına rağmen insanların kullanabileceği tatlı su kaynakları oldukça az bir kısma tekabül etmektedir. Bu nedenle su kaynaklarının paylaşımı ve kullanımı insan hayatı için büyük önem arz etmektedir. Küresel ısınma gibi çevresel faktörlerin de etkisiyle, özellikle Orta Doğu gibi kurak bölgelerde geçmişte petrol için yaşanan savaşların yerini su için yaşanacak savaşlara bırakması olası görülmektedir. Bu çalışmada, Orta Doğu’daki pek çok ülke için önemli bir su kaynağı olan Nil Nehri’nin devletler arasındaki paylaşımı ele alınmıştır. Nil Nehri’nin kullanımıyla ilgili pek çok tarihi anlaşma mevcuttur ancak son yüzyılda bölgede yaşanan değişikliklerin bu anlaşmaları ne ölçüde etkilediğine cevap aranmaya çalışılmıştır. Özellikle Sudan’da yıllardır yaşanan iç savaş, bunun sonucunda yapılan barış anlaşması ve sonrasında Sudan’ın ikiye ayrılması Nil Nehri’nin paylaşımı konusunda yeni tartışmalar ortaya çıkartmıştır. Çalışmada, uluslararası anlaşmaların Nil Nehri’nin paylaşımıyla ilgili kararlarından ve uluslararası su teorilerinden yararlanılmıştır. Mısır yüzyıllardır doğal bir hakkı olarak gördüğü Nil Nehri’nin kullanımını diğer ülkelerle paylaşma taraftarı değildir. Bu nedenle Güney Sudan’ın su kullanma isteği hem Mısır hem de Sudan için sorun oluşturmaktadır. Bu durumun nasıl düzenleneceği ile ilgili henüz hukuksal bir anlaşma sağlanamamıştır. Bu nedenle her devlet kendince haklı gördüğü argümanları ileri sürmektedir. Çalışmanın sonunda, Nil Nehri’nin kullanımıyla ilgili gelinen son durum değerlendirilmiş ve gelecekte yaşanabilecek yeni durumlar incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abdalla, I. H. (1971, October). The 1959 Nile Waters Agreement in Sudanese-Egyptian Relations. Middle Eastern Studies, Vol.7, No. 3, s. 329-341.
- Barbour, K. M. (1964, Jun). North and South in Sudan, a Study in Human Contrasts. Annals of the Association of American Geographers, Vol. 54, No.2, s. 209-226.
- Batstone, R. K. (1959, July). The Utilisation of the Nile Waters. The International and Comparative Law Quarterly, Vol.8, No.3, s. 523-558.
- Bayram, M. (2017). İsrail-Güney Sudan İlişkilerinin Siyasal Ekolojisi. Ahi Evran Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Cilt 1, Sayı 1, 59-77.
- Brunnee, J. (2008, April 9-12). Law and Politics in the Nile Basin. Proceedings of the Annual Meeting (American Society of International Law), Vol.102, s. 359-363.
- Crabites, P. (1929, October). The Nile Water Agreement. Foreign Affairs, Vol.8, No.1, s. 145-149.
- Duyar Metin, Ö. O. (2012). Orta Doğu’da Su Sorunu “İsrail’in Su İhtiyacının Temel Dinamikleri”. İstanbul: Derin Yayınları.
- Garretson, A. H. (1960, April 28-30). The Nile River System. Proceedings of the American Society of International Law at Its Annual Meeting (1921-1969), Vol. 54, s. 136-144.
- Gemmill, P. F. (1928, July). Egypt Is the Nile. Economic Geography, Vol. 4, No.3, s. 295-312.
- Haynes Kingsley E., W. D. (1981, January). International Management of the Nile Stage Three ? Geographical Review, Vol. 71, No.1, s. 17-32.
- Holborn, L. W. (1972, Winter). The Repatriation and Resettlement of the Southern Sudanese. Issue: A Journal of Opinion, Vol.2, No.4, s. 23-26.
- Kılıç, S. (Ağustos, 2013). Mavi Nil Nehri Suları Üzerinde Uyuşmazlık. Orta Doğu Analiz, Cilt. 5., Sayı.56, s. 31-38.
- Kıran, A. (2005). Orta Doğu’da Su. İstanbul: Kitap Yayınevi.
- Natsios Andrew S., A. M. (2011, January/February). Sudan’s Secession Crisis: Can the South Part From the North Without War? Foreign Affairs, Vol. 90., No.1, s. 19-26.
- Natsios, A. S. (2008, May-Jun). Beyond Darfur: Sudan’s Slide toward Civil War. Foreign Affairs, Vol. 87, No.3, s. 77-93.
- Özkan, G. (2011, Ocak 24). Bölünen Sudan ve Mısır: Su, Para ve Silah. Mayıs 22, 2016 tarihinde Usak: http://www.usak.org.tr/tr/usak-analizleri/orta-dogu/bolunen-sudan-ve-misir-su-para-ve-silah adresinden alındı
- Öztürk, H. (2011, Kasım 18). İsrail-Güney Sudan Su Anlaşması Gerilimi Tırmandırabilir. Mayıs 22, 2016 tarihinde Bilgesam: http://www.bilgesam.org/incele/1143/-israil-guney-sudan-su-anlasmasi-gerilimi-tirmandirabilir/#.V1qB0_mLQ2w adresinden alındı
- Pazarcı, H. (2008). Uluslararası Hukuk. Ankara : Turhan Kitabevi.
- Plaut, M. (2010, April). Sudan: Elections and Beyond: Polling in a Powder Keg. The World Today, Vol.66, No.4, s. 21-23.
- Swain, A. (December, 1997). Ethiopia, the Sudan , and Egypt: The Nile River Dispute. The Journal of Modern African Studies, Vol. 35, No.4, s. 675-694.
- Tandoğan Muhammed, Y. O. (2017). Nil’in Paylaşılması Meselesi:Hidro-Diplomasi Bağlamında Mısır, Sudan ve Etiyopya Rekabeti. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 53. Sayı, 107-120.
- TRT Haber. (2021, Ekim 27). Dünden bugüne Sudan: Tarihi ve Siyasi Hadiseler. https://www.trthaber.com/haber/dunya/dunden-bugune-sudan-tarihi-ve-siyasi-hadiseler-620696.html adresinden alındı
- TRT Haber. (2021, Eylül 3). Paylaşılamayan kaynak: Nil Nehri. https://www.trthaber.com/haber/dunya/paylasilamayan-kaynak-nil-nehri-606249.html adresinden alındı
- Turhan, Y. (2020, Mart 3). Büyük Etiyopya Rönesans Barajının Mısır, Sudan ve Etiyopya’nın Su Jeopolitiğine Etkisi. https://tasam.org/tr-TR/Icerik/53546/buyuk_etiyopya_ronesans_barajinin_misir_sudan_ve_etiyopyanin_su_jeopolitigine_etkisi_ adresinden alındı
- Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı. (t.y.). Sudan’ın Siyasi Görünümü. https://www.mfa.gov.tr/sudan-siyasi-gorunumu.tr.mfa adresinden alındı
- Uğur, M. A. (2009, May). Strategic Factors in Developing Effective Transboundary Water Resources Regimes The Case of Tigris-Euphrates Basin. The Nile. U.S.A.
- United Nations (UN). (2005). Draft articles on the law of the non-navigational uses of international watercourses and commentaries thereto and resolution on transboundary confined groundwater 1994. https://legal.un.org/ilc/texts/instruments/english/commentaries/8_3_1994.pdf adresinden alındı
- Warburg, G. R. (2007, May). The Search for the Sources of the White Nile and Egyptian-Sudanese Relations. Middle Eastern Studies, Vol.43, No.3, s. 475-486.
- Yılmaz, T. O. (2018, Kasım 13). Güney Sudan’da iç savaş ve barış süreci. https://www.aa.com.tr/tr/analiz-haber/guney-sudan-da-ic-savas-ve-baris-sureci/1310111 adresinden alındı
Öz
Although a large part of the world is covered with water, the fresh water resources that can be used by people correspond to a very small part. For this reason, the sharing and use of water resources is of great importance for human life. With the effect of environmental factors such as global warming, it is possible that the wars for oil in the past, especially in arid regions such as the Middle East, will be replaced by wars for water. In this study, the sharing of the Nile River, which is an important water source for many countries in the Middle East, between states is discussed. There are many historical agreements on the use of the Nile River, but it has been tried to find an answer to what extent the changes in the region in the last century have affected these agreements. Especially the civil war that has been going on for years in Sudan, the peace agreement made as a result, and the subsequent separation of Sudan into two have led to new debates on the sharing of the Nile River. In the study, the decisions of international agreements on the sharing of the Nile River and international water theories were used. Egypt is not in favor of sharing the use of the Nile River, which it has considered as a natural right for centuries, with other countries. Therefore, South Sudan’s desire to use water poses a problem for both Egypt and Sudan. A legal agreement has not yet been reached on how this situation will be regulated. For this reason, each state puts forward arguments that it deems justified. At the end of the study, the latest situation regarding the use of the Nile River was evaluated and new situations that could be experienced in the future were examined.
Anahtar Kelimeler
Nile River South Sudan Egypt Water Security and Middle East.
Kaynakça
- Abdalla, I. H. (1971, October). The 1959 Nile Waters Agreement in Sudanese-Egyptian Relations. Middle Eastern Studies, Vol.7, No. 3, s. 329-341.
- Barbour, K. M. (1964, Jun). North and South in Sudan, a Study in Human Contrasts. Annals of the Association of American Geographers, Vol. 54, No.2, s. 209-226.
- Batstone, R. K. (1959, July). The Utilisation of the Nile Waters. The International and Comparative Law Quarterly, Vol.8, No.3, s. 523-558.
- Bayram, M. (2017). İsrail-Güney Sudan İlişkilerinin Siyasal Ekolojisi. Ahi Evran Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Cilt 1, Sayı 1, 59-77.
- Brunnee, J. (2008, April 9-12). Law and Politics in the Nile Basin. Proceedings of the Annual Meeting (American Society of International Law), Vol.102, s. 359-363.
- Crabites, P. (1929, October). The Nile Water Agreement. Foreign Affairs, Vol.8, No.1, s. 145-149.
- Duyar Metin, Ö. O. (2012). Orta Doğu’da Su Sorunu “İsrail’in Su İhtiyacının Temel Dinamikleri”. İstanbul: Derin Yayınları.
- Garretson, A. H. (1960, April 28-30). The Nile River System. Proceedings of the American Society of International Law at Its Annual Meeting (1921-1969), Vol. 54, s. 136-144.
- Gemmill, P. F. (1928, July). Egypt Is the Nile. Economic Geography, Vol. 4, No.3, s. 295-312.
- Haynes Kingsley E., W. D. (1981, January). International Management of the Nile Stage Three ? Geographical Review, Vol. 71, No.1, s. 17-32.
- Holborn, L. W. (1972, Winter). The Repatriation and Resettlement of the Southern Sudanese. Issue: A Journal of Opinion, Vol.2, No.4, s. 23-26.
- Kılıç, S. (Ağustos, 2013). Mavi Nil Nehri Suları Üzerinde Uyuşmazlık. Orta Doğu Analiz, Cilt. 5., Sayı.56, s. 31-38.
- Kıran, A. (2005). Orta Doğu’da Su. İstanbul: Kitap Yayınevi.
- Natsios Andrew S., A. M. (2011, January/February). Sudan’s Secession Crisis: Can the South Part From the North Without War? Foreign Affairs, Vol. 90., No.1, s. 19-26.
- Natsios, A. S. (2008, May-Jun). Beyond Darfur: Sudan’s Slide toward Civil War. Foreign Affairs, Vol. 87, No.3, s. 77-93.
- Özkan, G. (2011, Ocak 24). Bölünen Sudan ve Mısır: Su, Para ve Silah. Mayıs 22, 2016 tarihinde Usak: http://www.usak.org.tr/tr/usak-analizleri/orta-dogu/bolunen-sudan-ve-misir-su-para-ve-silah adresinden alındı
- Öztürk, H. (2011, Kasım 18). İsrail-Güney Sudan Su Anlaşması Gerilimi Tırmandırabilir. Mayıs 22, 2016 tarihinde Bilgesam: http://www.bilgesam.org/incele/1143/-israil-guney-sudan-su-anlasmasi-gerilimi-tirmandirabilir/#.V1qB0_mLQ2w adresinden alındı
- Pazarcı, H. (2008). Uluslararası Hukuk. Ankara : Turhan Kitabevi.
- Plaut, M. (2010, April). Sudan: Elections and Beyond: Polling in a Powder Keg. The World Today, Vol.66, No.4, s. 21-23.
- Swain, A. (December, 1997). Ethiopia, the Sudan , and Egypt: The Nile River Dispute. The Journal of Modern African Studies, Vol. 35, No.4, s. 675-694.
- Tandoğan Muhammed, Y. O. (2017). Nil’in Paylaşılması Meselesi:Hidro-Diplomasi Bağlamında Mısır, Sudan ve Etiyopya Rekabeti. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 53. Sayı, 107-120.
- TRT Haber. (2021, Ekim 27). Dünden bugüne Sudan: Tarihi ve Siyasi Hadiseler. https://www.trthaber.com/haber/dunya/dunden-bugune-sudan-tarihi-ve-siyasi-hadiseler-620696.html adresinden alındı
- TRT Haber. (2021, Eylül 3). Paylaşılamayan kaynak: Nil Nehri. https://www.trthaber.com/haber/dunya/paylasilamayan-kaynak-nil-nehri-606249.html adresinden alındı
- Turhan, Y. (2020, Mart 3). Büyük Etiyopya Rönesans Barajının Mısır, Sudan ve Etiyopya’nın Su Jeopolitiğine Etkisi. https://tasam.org/tr-TR/Icerik/53546/buyuk_etiyopya_ronesans_barajinin_misir_sudan_ve_etiyopyanin_su_jeopolitigine_etkisi_ adresinden alındı
- Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı. (t.y.). Sudan’ın Siyasi Görünümü. https://www.mfa.gov.tr/sudan-siyasi-gorunumu.tr.mfa adresinden alındı
- Uğur, M. A. (2009, May). Strategic Factors in Developing Effective Transboundary Water Resources Regimes The Case of Tigris-Euphrates Basin. The Nile. U.S.A.
- United Nations (UN). (2005). Draft articles on the law of the non-navigational uses of international watercourses and commentaries thereto and resolution on transboundary confined groundwater 1994. https://legal.un.org/ilc/texts/instruments/english/commentaries/8_3_1994.pdf adresinden alındı
- Warburg, G. R. (2007, May). The Search for the Sources of the White Nile and Egyptian-Sudanese Relations. Middle Eastern Studies, Vol.43, No.3, s. 475-486.
- Yılmaz, T. O. (2018, Kasım 13). Güney Sudan’da iç savaş ve barış süreci. https://www.aa.com.tr/tr/analiz-haber/guney-sudan-da-ic-savas-ve-baris-sureci/1310111 adresinden alındı
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 29 Aralık 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 4 Sayı: 2 |
ANADOLU STRATEJİ DERGİSİ / JOURNAL OF ANATOLIAN STRATEGY e-ISSN: 2687-5721