Öz
In this paper, research topics that are necessary for sound-based Turkish teaching are addressed. It is impossible to properly carry out a sound-based literacy instruction in Turkish without paying particular attention to the articulation characteristics of the sounds and the research regarding the sound development and phonetic acquisition in Turkish. The sound field of literacy acquisition phenomenon in Turkish is thoroughly studied in this article by mentioning the significance of cognitive processing of Turkish sounds.
Anahtar Kelimeler
Literacy Acquisition in Turkish Phonology Language Acquisition Cognitive Processes Sound Recognition Sound Awareness
Kaynakça
- ACARLAR, Funda. vd. (2002). Türk Çocuklarında Üst Dil Becerilerinin Gelişimi ve Okuma ile İlişkisi, Türk Psikoloji Dergisi, 17(50), 63–73.
- BAYDIK, Berrin (2002). Okuma Güçlüğü Olan ve Olmayan Çocukların Sözcük Okuma Becerilerinin Karşılaştırılması, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- ÇELENK, Süleyman. (2008). İlköğretim Okulları Birinci Sınıf Öğrencilerinin İlk Okuma ve Yazma Öğretimine Hazırlık Düzeyleri, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 83-91.
- ÇİMEN, Canan.; AKLEYLEK, Sedat; AKYILDIZ, Ersan. (2008). Şifrelerin Matematiği: Kriptografi. Ankara: ODTÜ Yayıncılık.
- DURGUNOĞLU, Aydın Y. ve ÖNEY, Banu. (2000). Literacy development in two languages: cognitive and sociocultural dimensions of cross-language transfer. In Editör Proceedings of the A Research Symposium on High Standards in Reading for Students From Diverse Language Groups (78–99).
- EGE, Pınar. (2005), Türkçede Fonemlerin Edinimi, 2. Ulusal Dil ve Konuşma Bozuklukları Kongresi Bildirileri. Ankara: Kök Yayıncılık.
- ERDOĞAN, Özge. (2009). İlköğretim Birinci Sınıf Öğrencilerinin Fonolojik Farkındalık Becerileri ile Okuma ve Yazma Becerileri Arasındaki İlişki, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
- FERAH, Aysel. (1996). İlk Okuma ve Yazma Öğrenmede Görsel Algı ve Zekânın Yeri, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- FERAH, Aysel. (2001). İlk Okuma-Yazmada Ses Algısı, Çağdaş Eğitim Dergisi, 280: 27–34.
- FERAH, Aysel. (2007). Türkçe İlk Okuma ve Yazmayı Öğrenme, Türkçe Okuyup Yazmak İçin, Ankara: Nobel Yayınları.
- FERAH, Aysel. (2009). Türkçe İlk Okuma ve Yazma Göstergelerinin İrdelenmesi. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, 688, 348–363.
- FERAH, Aysel. (2011). 2005 Türkçe Öğretim Programı ve Ses Temelli Cümle Yönteminin Ses Sıklığı ve Hece Oluşturma Açısından İncelenmesi. Çağdaş Eğitim Dergisi, 36, (383): 34-41.
- GÜL, G. (2006). Hafif Derecede Zihinsel Engelli Çocukların Okuma Becerilerine Ses Bilgisel Farkındalık Becerileri Eğitiminin Etkisinin İncelenmesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Özel Eğitim Bilim Dalı.
- KARAKELLE, Sema. (2004). Fonolojik Farkındalık ve Harf Bilgisinin İlk Okuma Becerisi Üzerindeki Etkisi. İstanbul Üniversitesi Psikoloji Çalışmaları Dergisi, 24, 45-56.
- KESİKÇİ, Hande ve AMADO, Sonia. (2005). Okuma Güçlüğü Olan Çocukların Fonolojik Bellek, Kısa Süreli Bellek ve WISC-R Testi Puanlarına Ait Bir İnceleme. Türk Psikoloji Dergisi, 20(55), 99-110.
- KOMİSYON (2005). Türkçe Öğretim Programı. Ankara: MEB Yayınları.
- LONİGAN, C. J., BURGESS, S. R., ve ANTHONY, J. L. (2000). Development of emergent literacy and early reading skills in preschool children: evidence from a latent-variable longitudinal study. Development Psychology, 36 (5), 596-613.
- ÖZCAN, Ali Osman. (1995). İlk Okuma Yazma Öğretiminde Rol Oynayan Psikolojik Faktörler. Ankara: Hacettepe Üniversitesi II. Eğitim Bilimleri Sempozyumu Bildirileri.
- ÖZCAN, Ali Osman. (1999). İlk Okuma Yazma ve Hafıza. Bilgi ve Toplum Dergisi, 2, 201–215.
- ÖZTUNÇ, Selda (1994). Okuma Kavramları Testinin Türk Çocuklarına Uyarlanması, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sınıf Öğretmenliği Ana Bilim Dalı.
- PLOTNİK, Rod (2009), Psikolojiye Giriş, çev. Tamer Geniş, İstanbul: Kaknüs Yayınları.
- QURBANOV, Afad. (2004). Ümumi Dilçilik, Bakü: Qrifli Neşir.
- SOLSO, R; MACLİN M. K. ve O. H. MACLİN(2007). Bilişsel Psikoloji. (çev: Ayşe Ayçiçeği Dinn). İstanbul: Kitabevi Yayınları.
- TEKCAN, I. A.; GÖZ I.;YALÇIN, S.; AKIRMAK, U.; SERBEST, S.; FIRAT, C. ve RODOPLU, S. (2002). Yazılı Türkçenin Kelime Sıklığı Sözlüğü’nün Geçerliği Üzerine Bir Çalışma, Türk Psikoloji Dergisi, 17 (50), 27 – 42
- TOPBAŞ, Seyhun. (1992). Konuşma Sorunlarında Sesbilgisel Yaklaşım. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1-2), 131-139.
- TOPBAŞ, Seyhun. (1994). Dil ve Konuşma Sorunlu Çocukların Sesbilgisel Çözümleme Yöntemi ile Değerlendirilmesi ve Konuşma Örüntülerindeki Sesbilgisel Özelliklerin Betimlenmesi, Basılmamış Doktora Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- TOPBAŞ, Seyhun. vd. (2005). Gaziantep İlinde Yaşayan 5:0–8:0 Yaş Çocuklarının Dil Gelişimlerinde Sesbilgisel İşlemlerin İncelenmesi. 2. Ulusal Dil ve Konuşma Bozuklukları Kongresi Bildirileri, Ankara: Kök Yayıncılık.
- TOPBAŞ, Seyhun. (2006). Türkçe Sesletim-Sesbilgisi Testi: Geçerlilik-Güvenirlik ve Standardizasyon Çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 21(58), 39–56.
- YANGIN, Banu.(2009). Hazırbulunuşluk ile İlk Okuma ve Yazma Başarımları Arası İlişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 36, 316-326.
Öz
Bu makalede sese dayalı olarak Türkçe öğretebilmek için ihtiyaç duyulan araştırma konuları ele alınmıştır. Türkçe seslerin çıkış özellikleri, çocuklarda Türkçe seslerin gelişimi ve bunların edinimleri konusundaki araştırmaları dikkate almadan Türkçe ilk okuma yazma öğretimini sese dayalı olarak doğru bir şekilde yapabilmek pek mümkün değildir. Türkçe seslerin zihinde işlenişleri konusunun gerekliliğine de değinilerek Türkçe ilk okuma yazma gerçekliğinin ses alanı derinlemesine değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Türkçe İlk Okuma Yazma Sesbilim Dil Edinimi Zihinsel İşlemler Ses Algısı Ses Farkındalığı
Kaynakça
- ACARLAR, Funda. vd. (2002). Türk Çocuklarında Üst Dil Becerilerinin Gelişimi ve Okuma ile İlişkisi, Türk Psikoloji Dergisi, 17(50), 63–73.
- BAYDIK, Berrin (2002). Okuma Güçlüğü Olan ve Olmayan Çocukların Sözcük Okuma Becerilerinin Karşılaştırılması, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- ÇELENK, Süleyman. (2008). İlköğretim Okulları Birinci Sınıf Öğrencilerinin İlk Okuma ve Yazma Öğretimine Hazırlık Düzeyleri, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 83-91.
- ÇİMEN, Canan.; AKLEYLEK, Sedat; AKYILDIZ, Ersan. (2008). Şifrelerin Matematiği: Kriptografi. Ankara: ODTÜ Yayıncılık.
- DURGUNOĞLU, Aydın Y. ve ÖNEY, Banu. (2000). Literacy development in two languages: cognitive and sociocultural dimensions of cross-language transfer. In Editör Proceedings of the A Research Symposium on High Standards in Reading for Students From Diverse Language Groups (78–99).
- EGE, Pınar. (2005), Türkçede Fonemlerin Edinimi, 2. Ulusal Dil ve Konuşma Bozuklukları Kongresi Bildirileri. Ankara: Kök Yayıncılık.
- ERDOĞAN, Özge. (2009). İlköğretim Birinci Sınıf Öğrencilerinin Fonolojik Farkındalık Becerileri ile Okuma ve Yazma Becerileri Arasındaki İlişki, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
- FERAH, Aysel. (1996). İlk Okuma ve Yazma Öğrenmede Görsel Algı ve Zekânın Yeri, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- FERAH, Aysel. (2001). İlk Okuma-Yazmada Ses Algısı, Çağdaş Eğitim Dergisi, 280: 27–34.
- FERAH, Aysel. (2007). Türkçe İlk Okuma ve Yazmayı Öğrenme, Türkçe Okuyup Yazmak İçin, Ankara: Nobel Yayınları.
- FERAH, Aysel. (2009). Türkçe İlk Okuma ve Yazma Göstergelerinin İrdelenmesi. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, 688, 348–363.
- FERAH, Aysel. (2011). 2005 Türkçe Öğretim Programı ve Ses Temelli Cümle Yönteminin Ses Sıklığı ve Hece Oluşturma Açısından İncelenmesi. Çağdaş Eğitim Dergisi, 36, (383): 34-41.
- GÜL, G. (2006). Hafif Derecede Zihinsel Engelli Çocukların Okuma Becerilerine Ses Bilgisel Farkındalık Becerileri Eğitiminin Etkisinin İncelenmesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Özel Eğitim Bilim Dalı.
- KARAKELLE, Sema. (2004). Fonolojik Farkındalık ve Harf Bilgisinin İlk Okuma Becerisi Üzerindeki Etkisi. İstanbul Üniversitesi Psikoloji Çalışmaları Dergisi, 24, 45-56.
- KESİKÇİ, Hande ve AMADO, Sonia. (2005). Okuma Güçlüğü Olan Çocukların Fonolojik Bellek, Kısa Süreli Bellek ve WISC-R Testi Puanlarına Ait Bir İnceleme. Türk Psikoloji Dergisi, 20(55), 99-110.
- KOMİSYON (2005). Türkçe Öğretim Programı. Ankara: MEB Yayınları.
- LONİGAN, C. J., BURGESS, S. R., ve ANTHONY, J. L. (2000). Development of emergent literacy and early reading skills in preschool children: evidence from a latent-variable longitudinal study. Development Psychology, 36 (5), 596-613.
- ÖZCAN, Ali Osman. (1995). İlk Okuma Yazma Öğretiminde Rol Oynayan Psikolojik Faktörler. Ankara: Hacettepe Üniversitesi II. Eğitim Bilimleri Sempozyumu Bildirileri.
- ÖZCAN, Ali Osman. (1999). İlk Okuma Yazma ve Hafıza. Bilgi ve Toplum Dergisi, 2, 201–215.
- ÖZTUNÇ, Selda (1994). Okuma Kavramları Testinin Türk Çocuklarına Uyarlanması, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sınıf Öğretmenliği Ana Bilim Dalı.
- PLOTNİK, Rod (2009), Psikolojiye Giriş, çev. Tamer Geniş, İstanbul: Kaknüs Yayınları.
- QURBANOV, Afad. (2004). Ümumi Dilçilik, Bakü: Qrifli Neşir.
- SOLSO, R; MACLİN M. K. ve O. H. MACLİN(2007). Bilişsel Psikoloji. (çev: Ayşe Ayçiçeği Dinn). İstanbul: Kitabevi Yayınları.
- TEKCAN, I. A.; GÖZ I.;YALÇIN, S.; AKIRMAK, U.; SERBEST, S.; FIRAT, C. ve RODOPLU, S. (2002). Yazılı Türkçenin Kelime Sıklığı Sözlüğü’nün Geçerliği Üzerine Bir Çalışma, Türk Psikoloji Dergisi, 17 (50), 27 – 42
- TOPBAŞ, Seyhun. (1992). Konuşma Sorunlarında Sesbilgisel Yaklaşım. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1-2), 131-139.
- TOPBAŞ, Seyhun. (1994). Dil ve Konuşma Sorunlu Çocukların Sesbilgisel Çözümleme Yöntemi ile Değerlendirilmesi ve Konuşma Örüntülerindeki Sesbilgisel Özelliklerin Betimlenmesi, Basılmamış Doktora Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- TOPBAŞ, Seyhun. vd. (2005). Gaziantep İlinde Yaşayan 5:0–8:0 Yaş Çocuklarının Dil Gelişimlerinde Sesbilgisel İşlemlerin İncelenmesi. 2. Ulusal Dil ve Konuşma Bozuklukları Kongresi Bildirileri, Ankara: Kök Yayıncılık.
- TOPBAŞ, Seyhun. (2006). Türkçe Sesletim-Sesbilgisi Testi: Geçerlilik-Güvenirlik ve Standardizasyon Çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 21(58), 39–56.
- YANGIN, Banu.(2009). Hazırbulunuşluk ile İlk Okuma ve Yazma Başarımları Arası İlişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 36, 316-326.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 16 Ekim 2014 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2014 Cilt: 1 Sayı: 2 |
Cited By
Examination of Story Writing Skills of Students with Reading Difficulties from a Developmental Perspective
Cumhuriyet International Journal of Education
https://doi.org/10.30703/cije.1014397
Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocukların Sesbilgisel Özelliklerinin İncelenmesi
Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
https://doi.org/10.21666/muefd.945064
The literacy preparation in Turkish preschool education.
The European Educational Researcher
https://doi.org/10.31757/euer.511
Öğrencilerin Okul Olgunluklarının Okuma Yazma Sürecine Etkisi
OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi
Muhittin SAĞIRLI
https://doi.org/10.26466/opus.913538
Okul Öncesi Eğitim Programı Etkinlik Kitabındaki Etkinliklerin Ses Bilgisi Farkındalığı Açısından İncelenmesi
Ana Dili Eğitimi Dergisi
Hülya KARTAL
https://doi.org/10.16916/aded.269445
 İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır. |
|---|