Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

17 Ağustos 1999 Kocaeli Depreminde Adapazarı Şehir Merkezinde Devrilen Binaların Devrilmeye Karşı Optimum Yükseklik/Genişlik Oranının Belirlenmesi

Yıl 2024, Cilt: 27 Sayı: 1, 59 - 68, 29.02.2024
https://doi.org/10.2339/politeknik.1056428

Öz

17 Ağustos 1999 Kocaeli depreminde, Adapazarı şehir merkezinde dar cepheli, yüksek ve narin onlarca binanın hasar görmeden temeliyle birlikte devrildiği görülmüştür. Bu davranışın en büyük sebebi, deprem yüküne bağlı artan taban basıncı ile zemin taşıma kapasitesinin ve elastik yatak katsayısının aşılmasıdır. Binaların, zemindeki farklı oturmalardan kaynaklı artan tepe deplasmanları ve ikinci mertebe taban momentleri nedeniyle devrildiği anlaşılmıştır. Bu çalışma ile 17 Ağustos 1999 Kocaeli depreminde Adapazarı şehir merkezinde devrilen farklı yükseklik/genişlik (H/B) oranlarına sahip 4 adet binanın, 5 farklı zemin yatak katsayılı (K) zemin için ETABS 18.1.1 programı kullanılarak, ayrı ayrı non-lineer (itme) analizi ve devrilme tahkikleri yapılmıştır. Devrilen bu binalardan en düşük H/B oranına sahip binanın tepe yer değiştirmeleri ve zemin yatak katsayıları dikkate alınarak, farklı H/B ve zemin yatak katsayısına sahip 20 model için %96 regresyonla lineer ve %99 regresyonla parabolik iki bağıntı elde edilmiştir.

Kaynakça

  • [1] Gazetas G., Apostolu M., Anastasopoulos J., Newson T. A., ‘‘Seismic Uplifting of Foundations on Soft Soil, with Examples from Adapazarı (İzmit 1999 Earthquake)’’, Second BGA International Conference on Foundations, Dundee, Scotland, 1:37-49, 2-5 September, (2003). 60: 1-7, (2013).
  • [2] Ishiyama Y., ‘‘Motions of Rigid Bodies and Criteria for Overturning by Earthquake Excitations’’, Earthquake Engineering and Structural Dynamics, 10(1): 635-650, (1982).
  • [3] Psycharis I. N., and Jennings P. C., ‘‘Rocking o of Slender Rigid Bodies Allowed to Uplift’’, Earthquake Engineering and Structural Dynamics, 11: 57-76, (1983).
  • [4] Koh A. S., Spanos P. D., Roesset J. M., ‘‘Harmonic Rocking of Rigid Block on Flexible Foundation’’, Journal of Engineering Mechanics, 112(11), (1986).
  • [5] Makris N., Roussos Y. S., ‘‘Rocking Response of Rigid Blocks Under Near-Source Ground Motions’’, Géotechnique, 50 (3), 243-262, (2000).
  • [6] Göktepe F., Çelebi E., Küyük H.S., ‘‘Doğal Arazi Koşullarında Yapı-Zemin Dinamik Etkileşim Deneyi’’, Politeknik Dergisi, 20 (2), 303-311, (2017).
  • [7] Doğan O., ‘‘Elastik Zemine Üzerine Oturan Kirişler’’, Yüksek Lisans Tezi, İ.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yapı Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye, (1993).
  • [8] Gazetas G., Apostolou M., ‘‘Nonlinear Soil–Structure Interaction: Foundation Uplifting and Soil Yielding’’, Proceedings Third UJNR Workshop on Soil-Structure Interaction, Menlo Park, California, USA., March 29-30, (2004).
  • [9] Gajan S., Kuttera B. L., Phalena J. D., Hutchinsonb T. C., Martinc G. R., ‘‘Centrifuge Modeling of Load-Deformation Behavior of Rocking Shallow Foundations’’, Soil Dynamics and Earthquake Engineering, 25, 773-783, (2005).
  • [10] Erdik, M., ‘‘Report on 1999 Kocaeli and Düzce (Turkey) Earthquakes’’, in Structural Control for Civil and Infrastructure Engineering, Ed.by, F. Casciati, G. Magonette, World Scientific, (2001).
  • [11] Yoshida N., Tokimatsu K., Yasuda S., Kokusho T., Okimura T., ‘‘Geotechnical Aspects of Damage in Adapazarı City During 1999 Kocaeli, Turkey Earthquake’’, Soils and Foundations Journal, Japanese Geotechnical Society,.41(4):25-45,(2001).
  • [12] Gazetas G., Anastasopoulos I., Gerolymus N., ‘‘Overturning of Buildings in Adapazarı, During The 1999 Kocaeli Earthquake’’, Second International Conference on Urban Earthquake Engineering Tokyo Institute of Technology, Tokyo, Japan, March 7-8, (2005).
  • [13] Sadık B., ‘‘Zeminlerin Sismik Yapı Hasarı Üzerindeki Etkileri: Adapazarı’ndan Öğrenilenler’’, İMO 1. Geoteknik Sempozyumu, 151-168, (2005).
  • [14] Gazetas G., Apostolou M., Anastasopoulos J., ‘‘Seismic Bearing Capacity Failure and Overturning Of ‘Terveler’ Building in Adapazarı 1999’’, Fifth International Conference on Case Histories in Geotechnical Engineering, New York, April 13-17, (2004).
  • [15] Arabpanahan M., Mirghaderi S.R., Hosseini A., Ghalandarzadeh A., Sharif A. P., ‘‘Hysteretic Cyclic Response Of “SDOF‑Embedded Foundation” Systems Rocking on Sand: An Experimental Study’’, Bulletin of Earthquake Engineering, 17:5897-5928, (2019).
  • [16] Anastasopoulos I., Gazetas G., Loli M., Apostolou M., Gerolymos N., ‘‘Soil Failure Can Be Used for Seismic Protection of Structures’’, Bulletin of Earthquake Engineering, 8:309-326, (2010).
  • [17] Cremer C., Pecker A., Davenne L., ‘‘Cyclic Macro-Element for Soil-Structure Interaction: Material and Geometrical Non-Linearities’’, International Journal for Numerical and Analytical Methods in Geomechanics, 25:1257-1284, (2001).
  • [18] Allotey N., Naggar M. H. E., ‘‘Analytical Moment–Rotation Curves for Rigid Foundations Based on a Winkler Model’’, Soil Dynamics and Earthquake Engineering, 23, 367–381, (2003).
  • [19] Drosos V., Georgarakos T., Loli M., Anastasopoulos I., Zarzouras O., Gazetas G., ‘‘Soil-Foundation-Structure Interaction with Mobilization of Bearing Capacity: Experimental Study on Sand’’, Journal of Geotechnical and Geoenvironmental Engineering, 138(11), November 1, (2012).
  • [20] Loli M., Georgiou I., Garini E., Gazetas G., ‘‘Hybrid Foundations Used for Protection Against Reverse Fault Rupture’’, 16th Europan Conference on Earthquake Engineering, Thessaloniki, 18-21 June (2018).
  • [21] Gajan S., Kutter B. L., ‘‘Effects of Moment-To-Shear Ratio on Combined Cyclic Load Displacement Behavior of Shallow Foundations from Centrifuge Experiments’’, Journal of Geotechnical and Geoenvironmental Engineering, 135(8):1044-1055, (2009).
  • [22] Panagiotidou A. I., Gazetas G. Gerolymos N., ‘‘Pushover and Seismic Response of Foundations on Stiff Clay: Analysis with P-Delta Effects’’, Earthquake Spectra, 28( 4): 1589-1618, November (2012).
  • [23] Latcharote P., Suppasri A., Yamashita A., Adriano B., Koshimura S., Kai Y., Imamura F., ‘‘Possible Failure Mechanism of Buildings Overturned during the 2011 great east Japan Tsunami in the Town of Onagawa’’, Frontiers in Built Environment, 3(16), (2017).
  • [24] Doğan O., Kalaylı M. A., ‘‘Binalarda Yükseklik/Genişlik Oranı ve Zemin Yatak Katsayısına Göre Devrilme Analizi’’, Gazi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 5(3): 300-314, (2019).
  • [25] Ateş B., Şadoğlu E., ‘‘Donatılı Kum Zeminlerde Düzlem Deformasyon Koşullarında Düşey Gerilme Dağılışı’’, İMO Teknik Dergi, 9967-9985, Yazı 575, (2020).
  • [26] Temür R., Öser C., ‘‘Düşey Yük Altındaki Kazık Gruplarının Bozkurt Optimizasyon Algoritması ile Optimizasyonu’’, Politeknik Dergisi, 22 (1): 19-32, (2019).
  • [27] Apostolou M., Gazetas G., Garini E., ‘‘Seismic Response of Slender Rigid Structures with Foundation Uplifting’’, Soil Dynamics and Earthquake Engineering, 27: 642-654, (2007).
  • [28] Google Earth Pro 7.1, https://www.google.com/intl/tr/earth/index.html.
  • [29] TS498, ‘‘Yapı Elemanlarının Boyutlandırılmasında Alınacak Yüklerin Hesap Değerleri’’, Türk Standarları Enstitüsü, Ankara, Türkiye Kasım, (1987).
  • [30] TS500, ‘‘Betonarme Yapıların Tasarım ve Yapım Kuralları’’, Türk Standarları Enstitüsü, Ankara, Türkiye, (2000).
  • [31] DBYBHY-2007, ‘‘Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik”, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, Ankara, (2007).
  • [32] ‘‘Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği, Resmî Gazete’’, Sayı: 30113, Ankara, Türkiye, 03.07.2017.
  • [33] ETABS 18.1.1, CSI Computers and Structures, INC, Structural and Earthquake Engineering Software Company, USA, (2018).
  • [34] TBDY-2018, Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Resmi Gazete Mükerrer:30364, Ankara, Türkiye, (2018).

Determination of the Optimum Height/Width Ratio of Overturned Buildings in the Adapazarı City Center during the August 17th 1999 Kocaeli Earthquake

Yıl 2024, Cilt: 27 Sayı: 1, 59 - 68, 29.02.2024
https://doi.org/10.2339/politeknik.1056428

Öz

After the August 17th, 1999 Kocaeli earthquake, it was observed that dozens of narrow-fronted, high and slender buildings in the city center of Adapazarı overturned with their foundations being undamaged. The main reason for this behavior is the increased base pressure due to earthquake load and the excess of soil bearing capacity and elastic bearing coefficient. It was understood that the buildings were overturned due to the increased top displacements and second order base moments due to different settlements in the soil. In this study, overturning analysis of overturned 4 buildings in the city center of Adapazarı after the August 17th, 1999 Kocaeli earthquake with different height/width ratios (H/B) ratios, were made using the ETABS 18.1.1 program separately for the soil with 5 different soil bearing coefficients (K). Considering the top displacements and soil bearing coefficients of the building with the lowest H/B ratio among these overturned buildings, a linear relationship with 96% regression and a parabolic relationship with 99% regression were obtained for 20 models with different H/B ratios and soil bearing coefficients.

Kaynakça

  • [1] Gazetas G., Apostolu M., Anastasopoulos J., Newson T. A., ‘‘Seismic Uplifting of Foundations on Soft Soil, with Examples from Adapazarı (İzmit 1999 Earthquake)’’, Second BGA International Conference on Foundations, Dundee, Scotland, 1:37-49, 2-5 September, (2003). 60: 1-7, (2013).
  • [2] Ishiyama Y., ‘‘Motions of Rigid Bodies and Criteria for Overturning by Earthquake Excitations’’, Earthquake Engineering and Structural Dynamics, 10(1): 635-650, (1982).
  • [3] Psycharis I. N., and Jennings P. C., ‘‘Rocking o of Slender Rigid Bodies Allowed to Uplift’’, Earthquake Engineering and Structural Dynamics, 11: 57-76, (1983).
  • [4] Koh A. S., Spanos P. D., Roesset J. M., ‘‘Harmonic Rocking of Rigid Block on Flexible Foundation’’, Journal of Engineering Mechanics, 112(11), (1986).
  • [5] Makris N., Roussos Y. S., ‘‘Rocking Response of Rigid Blocks Under Near-Source Ground Motions’’, Géotechnique, 50 (3), 243-262, (2000).
  • [6] Göktepe F., Çelebi E., Küyük H.S., ‘‘Doğal Arazi Koşullarında Yapı-Zemin Dinamik Etkileşim Deneyi’’, Politeknik Dergisi, 20 (2), 303-311, (2017).
  • [7] Doğan O., ‘‘Elastik Zemine Üzerine Oturan Kirişler’’, Yüksek Lisans Tezi, İ.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yapı Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye, (1993).
  • [8] Gazetas G., Apostolou M., ‘‘Nonlinear Soil–Structure Interaction: Foundation Uplifting and Soil Yielding’’, Proceedings Third UJNR Workshop on Soil-Structure Interaction, Menlo Park, California, USA., March 29-30, (2004).
  • [9] Gajan S., Kuttera B. L., Phalena J. D., Hutchinsonb T. C., Martinc G. R., ‘‘Centrifuge Modeling of Load-Deformation Behavior of Rocking Shallow Foundations’’, Soil Dynamics and Earthquake Engineering, 25, 773-783, (2005).
  • [10] Erdik, M., ‘‘Report on 1999 Kocaeli and Düzce (Turkey) Earthquakes’’, in Structural Control for Civil and Infrastructure Engineering, Ed.by, F. Casciati, G. Magonette, World Scientific, (2001).
  • [11] Yoshida N., Tokimatsu K., Yasuda S., Kokusho T., Okimura T., ‘‘Geotechnical Aspects of Damage in Adapazarı City During 1999 Kocaeli, Turkey Earthquake’’, Soils and Foundations Journal, Japanese Geotechnical Society,.41(4):25-45,(2001).
  • [12] Gazetas G., Anastasopoulos I., Gerolymus N., ‘‘Overturning of Buildings in Adapazarı, During The 1999 Kocaeli Earthquake’’, Second International Conference on Urban Earthquake Engineering Tokyo Institute of Technology, Tokyo, Japan, March 7-8, (2005).
  • [13] Sadık B., ‘‘Zeminlerin Sismik Yapı Hasarı Üzerindeki Etkileri: Adapazarı’ndan Öğrenilenler’’, İMO 1. Geoteknik Sempozyumu, 151-168, (2005).
  • [14] Gazetas G., Apostolou M., Anastasopoulos J., ‘‘Seismic Bearing Capacity Failure and Overturning Of ‘Terveler’ Building in Adapazarı 1999’’, Fifth International Conference on Case Histories in Geotechnical Engineering, New York, April 13-17, (2004).
  • [15] Arabpanahan M., Mirghaderi S.R., Hosseini A., Ghalandarzadeh A., Sharif A. P., ‘‘Hysteretic Cyclic Response Of “SDOF‑Embedded Foundation” Systems Rocking on Sand: An Experimental Study’’, Bulletin of Earthquake Engineering, 17:5897-5928, (2019).
  • [16] Anastasopoulos I., Gazetas G., Loli M., Apostolou M., Gerolymos N., ‘‘Soil Failure Can Be Used for Seismic Protection of Structures’’, Bulletin of Earthquake Engineering, 8:309-326, (2010).
  • [17] Cremer C., Pecker A., Davenne L., ‘‘Cyclic Macro-Element for Soil-Structure Interaction: Material and Geometrical Non-Linearities’’, International Journal for Numerical and Analytical Methods in Geomechanics, 25:1257-1284, (2001).
  • [18] Allotey N., Naggar M. H. E., ‘‘Analytical Moment–Rotation Curves for Rigid Foundations Based on a Winkler Model’’, Soil Dynamics and Earthquake Engineering, 23, 367–381, (2003).
  • [19] Drosos V., Georgarakos T., Loli M., Anastasopoulos I., Zarzouras O., Gazetas G., ‘‘Soil-Foundation-Structure Interaction with Mobilization of Bearing Capacity: Experimental Study on Sand’’, Journal of Geotechnical and Geoenvironmental Engineering, 138(11), November 1, (2012).
  • [20] Loli M., Georgiou I., Garini E., Gazetas G., ‘‘Hybrid Foundations Used for Protection Against Reverse Fault Rupture’’, 16th Europan Conference on Earthquake Engineering, Thessaloniki, 18-21 June (2018).
  • [21] Gajan S., Kutter B. L., ‘‘Effects of Moment-To-Shear Ratio on Combined Cyclic Load Displacement Behavior of Shallow Foundations from Centrifuge Experiments’’, Journal of Geotechnical and Geoenvironmental Engineering, 135(8):1044-1055, (2009).
  • [22] Panagiotidou A. I., Gazetas G. Gerolymos N., ‘‘Pushover and Seismic Response of Foundations on Stiff Clay: Analysis with P-Delta Effects’’, Earthquake Spectra, 28( 4): 1589-1618, November (2012).
  • [23] Latcharote P., Suppasri A., Yamashita A., Adriano B., Koshimura S., Kai Y., Imamura F., ‘‘Possible Failure Mechanism of Buildings Overturned during the 2011 great east Japan Tsunami in the Town of Onagawa’’, Frontiers in Built Environment, 3(16), (2017).
  • [24] Doğan O., Kalaylı M. A., ‘‘Binalarda Yükseklik/Genişlik Oranı ve Zemin Yatak Katsayısına Göre Devrilme Analizi’’, Gazi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 5(3): 300-314, (2019).
  • [25] Ateş B., Şadoğlu E., ‘‘Donatılı Kum Zeminlerde Düzlem Deformasyon Koşullarında Düşey Gerilme Dağılışı’’, İMO Teknik Dergi, 9967-9985, Yazı 575, (2020).
  • [26] Temür R., Öser C., ‘‘Düşey Yük Altındaki Kazık Gruplarının Bozkurt Optimizasyon Algoritması ile Optimizasyonu’’, Politeknik Dergisi, 22 (1): 19-32, (2019).
  • [27] Apostolou M., Gazetas G., Garini E., ‘‘Seismic Response of Slender Rigid Structures with Foundation Uplifting’’, Soil Dynamics and Earthquake Engineering, 27: 642-654, (2007).
  • [28] Google Earth Pro 7.1, https://www.google.com/intl/tr/earth/index.html.
  • [29] TS498, ‘‘Yapı Elemanlarının Boyutlandırılmasında Alınacak Yüklerin Hesap Değerleri’’, Türk Standarları Enstitüsü, Ankara, Türkiye Kasım, (1987).
  • [30] TS500, ‘‘Betonarme Yapıların Tasarım ve Yapım Kuralları’’, Türk Standarları Enstitüsü, Ankara, Türkiye, (2000).
  • [31] DBYBHY-2007, ‘‘Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik”, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, Ankara, (2007).
  • [32] ‘‘Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği, Resmî Gazete’’, Sayı: 30113, Ankara, Türkiye, 03.07.2017.
  • [33] ETABS 18.1.1, CSI Computers and Structures, INC, Structural and Earthquake Engineering Software Company, USA, (2018).
  • [34] TBDY-2018, Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Resmi Gazete Mükerrer:30364, Ankara, Türkiye, (2018).
Toplam 34 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Mühendislik
Bölüm Araştırma Makalesi
Yazarlar

Orhan Dogan 0000-0002-4942-1725

Mehmet Ali Kalaylı 0000-0003-2776-4740

Yayımlanma Tarihi 29 Şubat 2024
Gönderilme Tarihi 11 Ocak 2022
Yayımlandığı Sayı Yıl 2024 Cilt: 27 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Dogan, O., & Kalaylı, M. A. (2024). 17 Ağustos 1999 Kocaeli Depreminde Adapazarı Şehir Merkezinde Devrilen Binaların Devrilmeye Karşı Optimum Yükseklik/Genişlik Oranının Belirlenmesi. Politeknik Dergisi, 27(1), 59-68. https://doi.org/10.2339/politeknik.1056428
AMA Dogan O, Kalaylı MA. 17 Ağustos 1999 Kocaeli Depreminde Adapazarı Şehir Merkezinde Devrilen Binaların Devrilmeye Karşı Optimum Yükseklik/Genişlik Oranının Belirlenmesi. Politeknik Dergisi. Şubat 2024;27(1):59-68. doi:10.2339/politeknik.1056428
Chicago Dogan, Orhan, ve Mehmet Ali Kalaylı. “17 Ağustos 1999 Kocaeli Depreminde Adapazarı Şehir Merkezinde Devrilen Binaların Devrilmeye Karşı Optimum Yükseklik/Genişlik Oranının Belirlenmesi”. Politeknik Dergisi 27, sy. 1 (Şubat 2024): 59-68. https://doi.org/10.2339/politeknik.1056428.
EndNote Dogan O, Kalaylı MA (01 Şubat 2024) 17 Ağustos 1999 Kocaeli Depreminde Adapazarı Şehir Merkezinde Devrilen Binaların Devrilmeye Karşı Optimum Yükseklik/Genişlik Oranının Belirlenmesi. Politeknik Dergisi 27 1 59–68.
IEEE O. Dogan ve M. A. Kalaylı, “17 Ağustos 1999 Kocaeli Depreminde Adapazarı Şehir Merkezinde Devrilen Binaların Devrilmeye Karşı Optimum Yükseklik/Genişlik Oranının Belirlenmesi”, Politeknik Dergisi, c. 27, sy. 1, ss. 59–68, 2024, doi: 10.2339/politeknik.1056428.
ISNAD Dogan, Orhan - Kalaylı, Mehmet Ali. “17 Ağustos 1999 Kocaeli Depreminde Adapazarı Şehir Merkezinde Devrilen Binaların Devrilmeye Karşı Optimum Yükseklik/Genişlik Oranının Belirlenmesi”. Politeknik Dergisi 27/1 (Şubat 2024), 59-68. https://doi.org/10.2339/politeknik.1056428.
JAMA Dogan O, Kalaylı MA. 17 Ağustos 1999 Kocaeli Depreminde Adapazarı Şehir Merkezinde Devrilen Binaların Devrilmeye Karşı Optimum Yükseklik/Genişlik Oranının Belirlenmesi. Politeknik Dergisi. 2024;27:59–68.
MLA Dogan, Orhan ve Mehmet Ali Kalaylı. “17 Ağustos 1999 Kocaeli Depreminde Adapazarı Şehir Merkezinde Devrilen Binaların Devrilmeye Karşı Optimum Yükseklik/Genişlik Oranının Belirlenmesi”. Politeknik Dergisi, c. 27, sy. 1, 2024, ss. 59-68, doi:10.2339/politeknik.1056428.
Vancouver Dogan O, Kalaylı MA. 17 Ağustos 1999 Kocaeli Depreminde Adapazarı Şehir Merkezinde Devrilen Binaların Devrilmeye Karşı Optimum Yükseklik/Genişlik Oranının Belirlenmesi. Politeknik Dergisi. 2024;27(1):59-68.
 
TARANDIĞIMIZ DİZİNLER (ABSTRACTING / INDEXING)
181341319013191 13189 13187 13188 18016 

download Bu eser Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş 4.0 Uluslararası ile lisanslanmıştır.