Öz
Sovyetler
Birliği’nin çökmesinden sonra iki kutuplu sistemde köklü değişiklikler meydana
gelmiştir. Bu süreçte çok daha faal bir politikaya yönelen Avrupa Birliği, coğrafi
konumuna ek olarak sahip olduğu petrol ve doğalgaz gibi enerji kaynakları
sebebiyle Azerbaycan’la yeni ilişkiler oluşturmaya başlamıştır. Bu bağlamda Avrupa
Birliği, Azerbaycan’a TACIS, EMPI ve ENI Programları çerçevesinde ekonomik
yardımlarda bulunmuş, tarihî İpek Yolu’nu yeniden faal duruma getirme politikası
ve enerji politikalarını devreye sokarak yardımlarını çeşitlendirmiştir. Avrupa
Birliği’nin uyguladığı bu politikaların ve Azerbaycan’a götürdüğü mali yardımların
sonucunda her iki taraf arasında yakınlaşma yaşanmıştır. Yapılan Ortaklık ve
İşbirliği Anlaşması yürürlüğe girdikten sonra Avrupa Birliği ile Azerbaycan
arasındaki bu yakınlaşmanın hukuki temelleri de atılmıştır. Yaşanan bu
karşılıklı yakınlaşma, bazı sorunları da beraberinde getirmiştir. Avrupa
Birliği’nin Merkezî ve Doğu Avrupa devletlerine doğru genişlemesi, beraberinde
özellikle güvenlikle ilgili problemler de getirmiştir. Bu bağlamda Avrupa
Birliği, Azerbaycan üzerinden gelen tehditlerin engellenmesi için bu devleti 2004’te
Avrupa Komşuluk Politikasına ve 2009’da Doğu Ortaklığı Politikasına dâhil
etmiştir. Bu çalışmanın amacı; TACIS, ENPI, ENI Programları ve tarihî İpek Yolu’nu
yeniden faal duruma getirme politikası ile oluşturularak geliştirilen ekonomik
ilişkileri; Ortaklık ve İşbirliği Anlaşması ile temelleri atılan hukuki
ilişkileri; Avrupa Komşuluk ve Doğu Ortaklığı Politikaları ile çerçevelenen
siyasi ilişkileri değerlendirmektir.
Anahtar Kelimeler: Avrupa Birliği, Azerbaycan, Ortaklık ve İşbirliği
Anlaşması, Avrupa Komşuluk Politikası, Doğu Ortaklığı Politikası.
Jel Kodları: F50, F53, F59
Anahtar Kelimeler
Avrupa Birliği Azerbaycan Ortaklık ve İşbirliği Anlaşması Avrupa Komşuluk Politikası Doğu Ortaklığı Politikası
Kaynakça
- ARAT, Tuğrul ve Çağrı ERHAN; (2001), “AET’yle İlişkiler”, iç. Baskın ORAN (Ed.), Türk Dış Politikası; Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, İstanbul: İletişim Yayınları, ss. 807-853.
- Avrupa Komisyonu; (1998, 3 Temmuz), “Programma TACIS, Godovoy Otçet za 1997 God (TACIS Programı, 1997 Yılı Raporu)”, ss. 4-13.
- Avrupa Komisyonu; (1999, 7 June), “The European Union’s Relations with the South Caucasus, Under the Partnership and Cooperation Agreements”, 272 Final, ss. 2-8.
- Avrupa Parlamentosu Önergesi; (2002), “EU Relations with South Caucasus”, İnternet Adresi: http://www.europarl.eu/meet-docs/delegations/caus/20020327/Gahrton%20 resolutionen%20-en.pdf, Erişim Tarihi: 28.03.2018.
- BAYKAL, Sanem; (2003), “Avrupa Birliği’nin Kurumsal Yapısı”, Basılmamış Ders Notu, Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi.
- ÇERNYAVSKİY, S.; (1998), “Zapadnaya Aktivnost vı Zakavkaze”, Mejdunarodnaya Jizn, 6, ss. 11-17.
- COPPİETERS, Bruno; (t.y.), “An EU Special Representative to Azerbaijan New Periphery”, İnternet adresi: http://www.iss-eu.org, Erişim Tarihi: 21.03.2018.
- DARTAN, Muzaffer ve Esra HATİPOĞLU; (2001), “Avrupa Birliği Genişleme Sürecinin Karadeniz Ekonomik İşbirliği Bölgesine Etkileri”, Marmara Avrupa Araştırmaları Dergisi, 2, ss. 81-92.
- DAVUTOĞLU, Ahmet; (t.y.), “Türkiye-AB İlişkisinin Stratejik Boyutu”, Yeni Türkiye Dergisi, 1(1), ss. 491-512.
- DAVUTOĞLU, Ahmet; (2001), Stratejik Derinlik, İstanbul: Küre Yayınları.
- DEMİR, Ali Faik; (2003), “AB’nin Güney Kafkasya Politikası”, iç. Beril DEDEOĞİU (Ed.), Dünden Bugüne Avrupa Birliği, İstanbul: Boyut Matbaacılık, ss. 365-380.
- FAİRBANKS, Charles; (2003), “Kafkasya’da ve Orta Asya’da Puça Çıxan Ümidler”, III. Sektor, 3, ss. 2-9.
- HASANOV, Ali; (1998), Azerbaycan’ın Xarici Siyaseti: Avropa Dövletleri ve ABŞ (1991-1996), Bakü: Dövlet Neşriyyatı.
- HEQQ, Müşfiq; (1997, 7 Mart), “Avropa Birliği ve Azerbaycan”, Qanun, s. 7.
- İVANOV, İgor; (2012), Novaya Rossiyskaya Diplamatiya, Moskova: Olma Press.
- http://economy.gov.az/index.php?option=com_content&view=article&id=1038&ıtemid=183&lang=az, Erişim Tarihi: 16.03.2018.
- http://europa.eu/, Erişim Tarihi: 18.03.2018.
- http://ec.europa.eu/external_relations/ceeca/tacis/index.htm, Erişim Tarihi: 05.01.2018.
- http://eeas.europa.eu/archives/delegations/azerbaijan/eu_azerbaijan/political_relations/eastern_partnership/ index_en.htm, Erişim Tarihi: 23.03.2018.
- http://eeas.europa.eu/archives/docs/enp/pdf/pdf/country/enpi_nip_azerbaijan_en.pdf, Erişim Tarihi: 17.03.2018.
- http://eur-lex.europa.eu/legal-content/en/all/?uri=celex:21999A0917%2801 %29, Erişim Tarihi: 12.03.2018.
- http://mfa.gov.az/?options=content&id=566, Erişim Tarihi: 25.03.2018.
- https://www.avrupa.info.tr/tr/news/ab-azerbaycan-iliskileri-4431, Erişim Tarihi: 16.03.2018.
- https://www.avrupa.info.tr/tr/news/ab-azerbaycan-iliskileri-8942, Erişim Tarihi: 15.03.2018.
- http://www.enpı-info.eu/library/content/azerbaijan-national-indicative-programme-2011-2013, Erişim Tarihi: 02.03.2018.
- http://www.enpı-info.eu/main.php?id=402&id_type=2&lang_id=450, Erişim Tarihi: 12.03.2018.
- https://www.euneighbours.eu/library/content/azerbaijan-national-indicative-programme-2011-2013, Erişim Tarihi: 16.02.2016.
- http://www.inogate.org/, Erişim Tarihi: 18.01.2018.
- https://www.stat.gov.az/, Erişim Tarihi: 17.03.2018.
- HÜSEYNOVA, Hicran; (2016, 23 Ekim), “Avropa’ya Entegrasiya”, Azerbaycan Gazetesi, s. 2.
- İtar-Tass Haber Ajansı; (2018, 14 Mart), İnternet Adresi: http://www.tass.ru, Erişim Tarihi: 14.03.2018.
- KOMISSINA, Irina; (2001), “Perspektivi İntegratsii Respublik Zakafkazya vı Evropeyskiy Soyuz”, İnternet Adresi: http://www.ca-c.org/online/2001/journal_rus/cac-01/10.komisr.shtml, Erişim Tarihi: 19.07.2009.
- LOBJAKAS, Ahto; (2014), “EU: European Commission Unveils Details of Neighbourhood Strategy”, İnternet Adresi: http://www.rferl.org/featurearticleprint/2014/05/077d3a66-3883-4119-972e-cc470a9f, Erişim Tarihi: 16.12.2014.
- LOROT, Paskal ve François THUAL; (2001), Goepolitika, Çev.: Fuad HESENOĞLU, Bakü: Azerbaycan Neşriyyatı.
- LYNCH, Dov; (2003), “The EU: Towards a Strategy”, The South Caucasus: A Challenge fort the EU, Paris: Institute for Security Studies European Union, ss. 155-198.
- PESCATORE, Pierre; (1987), “Some Critical Remarks on the Single European Act”, Common Market Law Review, 24, ss. 9-18.
- MARQUİNA, Antonio; (2000), “Foreign and Security Policy of the European Union Towards the Caucasus”, in Antonio MARQUİNA ve Hans GUNTER (Ed.), Political Stability and Energy Cooperation in the Mediterranian, Berlin: Afes Press, ss. 221-232.
- ÖZDAĞ, Ümit; (2002), Türkiye-Avrupa Birliği İlişkileri (Jeopolitik İnceleme), Ankara: ASAM Yayınları.
- ÖZEN, Suat; (2004), “Avrupa Birliği’nin “Yeni Komşuluk Politikası” Bağlamında Güney Kafkasya”, Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi, Ankara: ASAM Yayınları, ss. 1-23.
- ROBERTSON, Lord George; (2001), “Turkey and the European Security and Defence Identity”, Insight Turkey, 3 (1), ss. 21-36.
- SANDER, Oral; (1998), Siyasi Tarih (1918-1994), Yedinci Baskı, Ankara: İmge Kitapevi.
- TÖRE, Nahit; (1996), Avrupa Birliği ve Türk Cumhuriyetleri, İstanbul: Friedrich Ebert Vakfı.
Öz
ABSTRACT
After the collapse of the Soviet Union, radical changes have occurred in
the bipolar system. In addition to its geographical position, the European
Union has started to create new relations with Azerbaijan due to its energy
resources such as oil and natural gas. In this context, the European Union has
provided economic assistance to Azerbaijan within the framework of TACIS, EMPI
and ENI Programs, and has diversified its aid by re-activating the historical
Silk Road and energy policies.
As a result of these policies
implemented by the European Union and its financial assistance to Azerbaijan,
there has been a rapprochement between the two sides. After the entry into force of the Partnership and Cooperation Agreement,
the legal foundations of this rapprochement between the European Union and
Azerbaijan were laid.
This mutual rapprochement has
brought with it some problems. The enlargement of the European Union towards
the Central and Eastern European states has also brought about security
problems. In this context, the European Union has included this state in the
European Neighbourhood Policy in 2004 and Eastern Partnership Policy in 2009 in
order to prevent the threats emanating from Azerbaijan. The aim of this study is to evaluate the economic relations developed by
TACIS, ENPI, ENI Programs and the historical Silk Road, and to evaluate the
legal relations that are based on the Partnership and Cooperation Agreement,
and the political relations that are framed by the policies of European
Neighbourhood and Eastern Partnership.
Key
Words: European Union, Azerbaijan,
Partnership and Cooperation Agreement, European Neighborhood Policy, Eastern
Partnership Policy.
Jel Classification: F50, F53, F59
Kaynakça
- ARAT, Tuğrul ve Çağrı ERHAN; (2001), “AET’yle İlişkiler”, iç. Baskın ORAN (Ed.), Türk Dış Politikası; Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, İstanbul: İletişim Yayınları, ss. 807-853.
- Avrupa Komisyonu; (1998, 3 Temmuz), “Programma TACIS, Godovoy Otçet za 1997 God (TACIS Programı, 1997 Yılı Raporu)”, ss. 4-13.
- Avrupa Komisyonu; (1999, 7 June), “The European Union’s Relations with the South Caucasus, Under the Partnership and Cooperation Agreements”, 272 Final, ss. 2-8.
- Avrupa Parlamentosu Önergesi; (2002), “EU Relations with South Caucasus”, İnternet Adresi: http://www.europarl.eu/meet-docs/delegations/caus/20020327/Gahrton%20 resolutionen%20-en.pdf, Erişim Tarihi: 28.03.2018.
- BAYKAL, Sanem; (2003), “Avrupa Birliği’nin Kurumsal Yapısı”, Basılmamış Ders Notu, Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi.
- ÇERNYAVSKİY, S.; (1998), “Zapadnaya Aktivnost vı Zakavkaze”, Mejdunarodnaya Jizn, 6, ss. 11-17.
- COPPİETERS, Bruno; (t.y.), “An EU Special Representative to Azerbaijan New Periphery”, İnternet adresi: http://www.iss-eu.org, Erişim Tarihi: 21.03.2018.
- DARTAN, Muzaffer ve Esra HATİPOĞLU; (2001), “Avrupa Birliği Genişleme Sürecinin Karadeniz Ekonomik İşbirliği Bölgesine Etkileri”, Marmara Avrupa Araştırmaları Dergisi, 2, ss. 81-92.
- DAVUTOĞLU, Ahmet; (t.y.), “Türkiye-AB İlişkisinin Stratejik Boyutu”, Yeni Türkiye Dergisi, 1(1), ss. 491-512.
- DAVUTOĞLU, Ahmet; (2001), Stratejik Derinlik, İstanbul: Küre Yayınları.
- DEMİR, Ali Faik; (2003), “AB’nin Güney Kafkasya Politikası”, iç. Beril DEDEOĞİU (Ed.), Dünden Bugüne Avrupa Birliği, İstanbul: Boyut Matbaacılık, ss. 365-380.
- FAİRBANKS, Charles; (2003), “Kafkasya’da ve Orta Asya’da Puça Çıxan Ümidler”, III. Sektor, 3, ss. 2-9.
- HASANOV, Ali; (1998), Azerbaycan’ın Xarici Siyaseti: Avropa Dövletleri ve ABŞ (1991-1996), Bakü: Dövlet Neşriyyatı.
- HEQQ, Müşfiq; (1997, 7 Mart), “Avropa Birliği ve Azerbaycan”, Qanun, s. 7.
- İVANOV, İgor; (2012), Novaya Rossiyskaya Diplamatiya, Moskova: Olma Press.
- http://economy.gov.az/index.php?option=com_content&view=article&id=1038&ıtemid=183&lang=az, Erişim Tarihi: 16.03.2018.
- http://europa.eu/, Erişim Tarihi: 18.03.2018.
- http://ec.europa.eu/external_relations/ceeca/tacis/index.htm, Erişim Tarihi: 05.01.2018.
- http://eeas.europa.eu/archives/delegations/azerbaijan/eu_azerbaijan/political_relations/eastern_partnership/ index_en.htm, Erişim Tarihi: 23.03.2018.
- http://eeas.europa.eu/archives/docs/enp/pdf/pdf/country/enpi_nip_azerbaijan_en.pdf, Erişim Tarihi: 17.03.2018.
- http://eur-lex.europa.eu/legal-content/en/all/?uri=celex:21999A0917%2801 %29, Erişim Tarihi: 12.03.2018.
- http://mfa.gov.az/?options=content&id=566, Erişim Tarihi: 25.03.2018.
- https://www.avrupa.info.tr/tr/news/ab-azerbaycan-iliskileri-4431, Erişim Tarihi: 16.03.2018.
- https://www.avrupa.info.tr/tr/news/ab-azerbaycan-iliskileri-8942, Erişim Tarihi: 15.03.2018.
- http://www.enpı-info.eu/library/content/azerbaijan-national-indicative-programme-2011-2013, Erişim Tarihi: 02.03.2018.
- http://www.enpı-info.eu/main.php?id=402&id_type=2&lang_id=450, Erişim Tarihi: 12.03.2018.
- https://www.euneighbours.eu/library/content/azerbaijan-national-indicative-programme-2011-2013, Erişim Tarihi: 16.02.2016.
- http://www.inogate.org/, Erişim Tarihi: 18.01.2018.
- https://www.stat.gov.az/, Erişim Tarihi: 17.03.2018.
- HÜSEYNOVA, Hicran; (2016, 23 Ekim), “Avropa’ya Entegrasiya”, Azerbaycan Gazetesi, s. 2.
- İtar-Tass Haber Ajansı; (2018, 14 Mart), İnternet Adresi: http://www.tass.ru, Erişim Tarihi: 14.03.2018.
- KOMISSINA, Irina; (2001), “Perspektivi İntegratsii Respublik Zakafkazya vı Evropeyskiy Soyuz”, İnternet Adresi: http://www.ca-c.org/online/2001/journal_rus/cac-01/10.komisr.shtml, Erişim Tarihi: 19.07.2009.
- LOBJAKAS, Ahto; (2014), “EU: European Commission Unveils Details of Neighbourhood Strategy”, İnternet Adresi: http://www.rferl.org/featurearticleprint/2014/05/077d3a66-3883-4119-972e-cc470a9f, Erişim Tarihi: 16.12.2014.
- LOROT, Paskal ve François THUAL; (2001), Goepolitika, Çev.: Fuad HESENOĞLU, Bakü: Azerbaycan Neşriyyatı.
- LYNCH, Dov; (2003), “The EU: Towards a Strategy”, The South Caucasus: A Challenge fort the EU, Paris: Institute for Security Studies European Union, ss. 155-198.
- PESCATORE, Pierre; (1987), “Some Critical Remarks on the Single European Act”, Common Market Law Review, 24, ss. 9-18.
- MARQUİNA, Antonio; (2000), “Foreign and Security Policy of the European Union Towards the Caucasus”, in Antonio MARQUİNA ve Hans GUNTER (Ed.), Political Stability and Energy Cooperation in the Mediterranian, Berlin: Afes Press, ss. 221-232.
- ÖZDAĞ, Ümit; (2002), Türkiye-Avrupa Birliği İlişkileri (Jeopolitik İnceleme), Ankara: ASAM Yayınları.
- ÖZEN, Suat; (2004), “Avrupa Birliği’nin “Yeni Komşuluk Politikası” Bağlamında Güney Kafkasya”, Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi, Ankara: ASAM Yayınları, ss. 1-23.
- ROBERTSON, Lord George; (2001), “Turkey and the European Security and Defence Identity”, Insight Turkey, 3 (1), ss. 21-36.
- SANDER, Oral; (1998), Siyasi Tarih (1918-1994), Yedinci Baskı, Ankara: İmge Kitapevi.
- TÖRE, Nahit; (1996), Avrupa Birliği ve Türk Cumhuriyetleri, İstanbul: Friedrich Ebert Vakfı.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 28 Ağustos 2019 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019 Cilt: 26 Sayı: 2 |
