Öz
Beginning from the 90s, the media in Turkey which began to organize under a new political economy — both with the effect of this structural transformation and as a part of the dominant and pervasive social framerepresent women in various texts (from newspapers to television series) in a way that sometimes ends with serious violations of human rights. However it is not before the end of 2006 that various women's organizations start supporting a structure which opposes the incessant reproduction of sexist discourse in the media. The present research aims to explore these two dimensions of the subject. In the first part, different types of texts produced by the four major media (dally press, radio, television and Internet) are examined by the method of discourse analysis accompanied by a comparative review of the media to see how and in what proportions women are represented in these texts, and always by the same comparative view, the position of women employed in different media is analyzed. In the second part of our study, organizational history and working structure of MEDIZ (Women's Mediawatch Group), founded in 2007 with the specific objective to fight against sexism in the media are evaluated by a qualitative-ethnographic method (participant observation, interviews in-depth) using also as an additional paradigm, organizational opportunities provided by the computer-mediated communication.
Anahtar Kelimeler
gender and media feminist organizations MEDIZ (Women's Mediawatch Group) virtual communities computer-mediated communication (CMC)
Kaynakça
- ASKER Ayfle (1991), Kad›n Gazeteciler, Gazeteciler Cemiyeti.
- BARRE Virginie (1999), Dites-le avec des femmes. Le sexisme ordinaire dans les médias, Editions CFD/AFJ, Paris.
- BOURDIEU Pierre (1998), La Domination masculine, Paris, Editions du Seuil.
- BOURDIEU Pierre (2007), Pratik Nedenler, Hil Yay›n, ‹stanbul.
- BROWN Marry (1995), Soap Opera and Women’s Talk. The Pleasure of Resistance, Sage, Londra.
- BUTLER Matilda (1980), PAISLEY William, Women and the Mass Media. Sourcebook for Research and Action, Human Sciences Press, New York.
- CASTELLS Manuel (2001), La Société en Réseaux, Çev: P. Delamare, Fayard, Paris.
- CHALVON-DEMERSAY Sabine (1999), A Thousand Screenplays: The French Imagination in a Time of Crisis, The University of Chicago Press.
- DANACI YÜCE Özlem (2008), “Siyasal Kimlikli Gazetelerde Kad›n Kimlikleri”, U¤ur Tanr›över Hülya (der.), Sen Benim Kim Oldu¤umu Biliyor musun? Toplumsal Yaflamda Kimlik ‹zdüflümleri, Hil Yay›n, ‹stanbul, ss. 157-178.
- EYÜPO⁄LU Ayfle, TUFAN TANRIÖVER Hülya (2000), Popüler Kültür Ürünlerinde Kad›n ‹stihdam›n› Etkileyebilecek Ö¤eler, T.C. Baflbakanl›k, KSSGM Yay›nlar›, Ankara.
- GILLMOR Dan, We, The Media: Grassroots Journalism by the People, for the People, O’Reilly, 2004, http://oreilly.com/catalog/wemedia/book/index.csp
- GÖKER Gamze (2007), “‹nternet’in Türkiye Kad›n Hareketi Üzerindeki Etkisi: Kad›n Kurultay› e-Grubu Örne¤i”, Yeni Medya Çal›flmalar›, (der.) Mutlu Binark, Dipnot Yay›nlar›, Ankara.
- KELLNER Douglas M. (2004), “Tabandan Küreselleflme: Radikal Demokratik Bir Teknopolitikaya Do¤ru”, Çev: Tülin Kurtar›c›, Kamusal Alan, Hil Yay›n, ‹stanbul, ss. 715-735.
- MULVEY Laura (1975), “Görsel Haz ve Anlat› Sinemas›”, Çev: Nilgün Abisel, http://www.filmmor.org/default.asp?sayfa=65
- PAOLETTI Marion (2005), “Utiliser le genre comme variable distinctive: un fugace enchantement”, Questions de Communication (Dossier: Espaces politiques au féminin), no.7, ss. 61-72.
- REMY Monique (1994), Comment les femmes sont vues. Images et status des femmes dans les médias, Point d'appui Women's studies de l'Université Libre de Bruxelles.
- RHEINGOLD Howard (1993), The Virtual Community, http://www.rheingold. com/vc/book/intro.html
- SAKTANBER Ayfle (1993), “Türkiye'de Medyada Kad›n: Serbest-Müsait Kad›n veya ‹yi Efl, Fedakar Anne”, fiirin Tekeli (yay. haz.), 1980'ler Türkiye'sinde Kad›n Bak›fl Aç›s›ndan Kad›nlar, ‹letiflim Yay›nlar›, ‹stanbul.
- SARTORI Giovanni (2006), Görmenin ‹ktidar›. Homo Videns: Gören ‹nsan, Çev: G. Batufl, B. Ulukan, Karakutu Yay›nlar›, Istanbul.
- TIMISI Nilüfer (1996), Medyada Cinsiyetçilik [Gendering in Media], T.C. Baflbakanl›k Kad›n›n Statüsü ve Sorunlar› Genel Müdürlü¤ü, Ankara.
- TUCHMAN Gaye (1978a), Making News. A Study in the Construction of Reality, The Free Press, New York.
- TUCHMAN Gaye (1978b),“The Symbolic Annihilation of Women by the Mass Media”, Hearth and Home. Images of Women in the Mass Media, Oxford University Press, New York.
- TUFAN TANRIÖVER Hülya, “Medya Sektöründe Kad›n ‹flgücü”, Toplum ve Bilim, no.86, Güz 2000.
- TUFAN TANRIÖVER Hülya (2000), “Représentation des femmes dans la presse islamique. La page féminine du journal Zaman”, L’Autre Islam, INALCO-IRCICA, Paris.
- U⁄UR TANRIÖVER Hülya, “Medyada ‹deolojik Söylem ve Kad›nlar›n Araçsallaflt›r›lmas›”, Prof. Dr. Nas›r Niray vd. (ed.), Medya ve Siyaset Uluslararas› Sempozyumu, Cilt 2, Ege Üniversitesi, ‹letiflim Fakültesi Yay›n› içinde, Kas›m 2007, ss. 806-813.
- VAN ZOONEN Liesbet (1995), Feminist Media Studies, Sage Publications, London, 1995.
- VAN ZOONEN Liesbet (2002), “Gendering the Internet: Claims, Controversies and Cultures”, European Journal of Communication, no: 17, ss. 5-23.
Öz
A partir des années 90, les médias en Turquie qui se sont dotés de nouvelles structures conformément à la nouvelle économie politique offrent des contenus et diffusent des discours reproduisant les tendances des discours politiques dominants. Les femmes y sont représentées dans des stéréotypes fort sexistes, portant parfois atteinte aux droits. Parallèlement on constate que les femmes travailant dans les médias doivent faire face à une discrimination aussi bien horizontale que verticale. La formation d'un mouvement spécifique des femmes contre la reproduction incessante du discours sexiste dans les médias ne date que de la fin de l'année 2006. Le recherche dont les résultats sont présentés ici vise à explorer ces deux dimensions de la problématique. Dans une première partie, une analyse de discours sur les formes de représentations des femmes dans différents types de textes produits par les quatre grands médias (presse, radio, télévision et internet), est effectuée dans une perspective comparative; ainsi qu'un repèrage du niveau de présence des femmes journalistes. Dans la deuxième partie de notre étude, l'histoire organisationnelle et les formes du travail de MEDIZ (Le Groupe Mediawatch - femmes) créée en 2007 pour l'objectif spécifique de lutter contre le sexisme dans les médias sont évaluées par une méthode qualitative-ethnographique (observation participante, entretien en profondeur) en référence comme paradigme supplémentaire aux possibilités de socialisation et d'organisation (voire d'engagement militant) offertes par les nouvelles technologies et les réseaux internet.
Anahtar Kelimeler
genre et médias organisations féministes MEDIZ (Le Groupe Mediawatch - femmes) communautés virtuelles nouvelles technologies
Kaynakça
- ASKER Ayfle (1991), Kad›n Gazeteciler, Gazeteciler Cemiyeti.
- BARRE Virginie (1999), Dites-le avec des femmes. Le sexisme ordinaire dans les médias, Editions CFD/AFJ, Paris.
- BOURDIEU Pierre (1998), La Domination masculine, Paris, Editions du Seuil.
- BOURDIEU Pierre (2007), Pratik Nedenler, Hil Yay›n, ‹stanbul.
- BROWN Marry (1995), Soap Opera and Women’s Talk. The Pleasure of Resistance, Sage, Londra.
- BUTLER Matilda (1980), PAISLEY William, Women and the Mass Media. Sourcebook for Research and Action, Human Sciences Press, New York.
- CASTELLS Manuel (2001), La Société en Réseaux, Çev: P. Delamare, Fayard, Paris.
- CHALVON-DEMERSAY Sabine (1999), A Thousand Screenplays: The French Imagination in a Time of Crisis, The University of Chicago Press.
- DANACI YÜCE Özlem (2008), “Siyasal Kimlikli Gazetelerde Kad›n Kimlikleri”, U¤ur Tanr›över Hülya (der.), Sen Benim Kim Oldu¤umu Biliyor musun? Toplumsal Yaflamda Kimlik ‹zdüflümleri, Hil Yay›n, ‹stanbul, ss. 157-178.
- EYÜPO⁄LU Ayfle, TUFAN TANRIÖVER Hülya (2000), Popüler Kültür Ürünlerinde Kad›n ‹stihdam›n› Etkileyebilecek Ö¤eler, T.C. Baflbakanl›k, KSSGM Yay›nlar›, Ankara.
- GILLMOR Dan, We, The Media: Grassroots Journalism by the People, for the People, O’Reilly, 2004, http://oreilly.com/catalog/wemedia/book/index.csp
- GÖKER Gamze (2007), “‹nternet’in Türkiye Kad›n Hareketi Üzerindeki Etkisi: Kad›n Kurultay› e-Grubu Örne¤i”, Yeni Medya Çal›flmalar›, (der.) Mutlu Binark, Dipnot Yay›nlar›, Ankara.
- KELLNER Douglas M. (2004), “Tabandan Küreselleflme: Radikal Demokratik Bir Teknopolitikaya Do¤ru”, Çev: Tülin Kurtar›c›, Kamusal Alan, Hil Yay›n, ‹stanbul, ss. 715-735.
- MULVEY Laura (1975), “Görsel Haz ve Anlat› Sinemas›”, Çev: Nilgün Abisel, http://www.filmmor.org/default.asp?sayfa=65
- PAOLETTI Marion (2005), “Utiliser le genre comme variable distinctive: un fugace enchantement”, Questions de Communication (Dossier: Espaces politiques au féminin), no.7, ss. 61-72.
- REMY Monique (1994), Comment les femmes sont vues. Images et status des femmes dans les médias, Point d'appui Women's studies de l'Université Libre de Bruxelles.
- RHEINGOLD Howard (1993), The Virtual Community, http://www.rheingold. com/vc/book/intro.html
- SAKTANBER Ayfle (1993), “Türkiye'de Medyada Kad›n: Serbest-Müsait Kad›n veya ‹yi Efl, Fedakar Anne”, fiirin Tekeli (yay. haz.), 1980'ler Türkiye'sinde Kad›n Bak›fl Aç›s›ndan Kad›nlar, ‹letiflim Yay›nlar›, ‹stanbul.
- SARTORI Giovanni (2006), Görmenin ‹ktidar›. Homo Videns: Gören ‹nsan, Çev: G. Batufl, B. Ulukan, Karakutu Yay›nlar›, Istanbul.
- TIMISI Nilüfer (1996), Medyada Cinsiyetçilik [Gendering in Media], T.C. Baflbakanl›k Kad›n›n Statüsü ve Sorunlar› Genel Müdürlü¤ü, Ankara.
- TUCHMAN Gaye (1978a), Making News. A Study in the Construction of Reality, The Free Press, New York.
- TUCHMAN Gaye (1978b),“The Symbolic Annihilation of Women by the Mass Media”, Hearth and Home. Images of Women in the Mass Media, Oxford University Press, New York.
- TUFAN TANRIÖVER Hülya, “Medya Sektöründe Kad›n ‹flgücü”, Toplum ve Bilim, no.86, Güz 2000.
- TUFAN TANRIÖVER Hülya (2000), “Représentation des femmes dans la presse islamique. La page féminine du journal Zaman”, L’Autre Islam, INALCO-IRCICA, Paris.
- U⁄UR TANRIÖVER Hülya, “Medyada ‹deolojik Söylem ve Kad›nlar›n Araçsallaflt›r›lmas›”, Prof. Dr. Nas›r Niray vd. (ed.), Medya ve Siyaset Uluslararas› Sempozyumu, Cilt 2, Ege Üniversitesi, ‹letiflim Fakültesi Yay›n› içinde, Kas›m 2007, ss. 806-813.
- VAN ZOONEN Liesbet (1995), Feminist Media Studies, Sage Publications, London, 1995.
- VAN ZOONEN Liesbet (2002), “Gendering the Internet: Claims, Controversies and Cultures”, European Journal of Communication, no: 17, ss. 5-23.
Öz
Türkiye'de, 90'lı yıllarla birlikte yeni bir ekonomi politik çerçevesinde yapılanmaya başlayan medya, gerek bu yapısal dönüşümün etkisi, gerek genel siyasal — toplumsal egemen söylem doğrultusunda, gazete manşetlerinden, televizyon dizilerine çok farklı metinlerde kadınları temsil etme biçimleriyle, kimi zaman ciddi hak ihlallerine varacak bir tutum sergilemektedir. Farklı kadın örgütlerinin medyada cinsiyetçi söylemin sürekli yeniden üretilmesine karşı duracak bir yapılanmaya destek vermesi ise 2006 yılının sonlarına denk düşmektedir. Burada bulgularını paylaşacağımız araştırma, konunun bu iki boyutunu irdelemeyi amaçlamaktadır. İlk bölümde, hem belli başlı dört medyadan (basın, radyo, televizyon ve internet) önem derecesi doğrultusunda saptanan metin türleri içinde kadınların ne oranda ve hangi biçimlerde temsil edildiği medyalar arası karşılaştırmaya da olanak verecek biçimde söylem analizi tekniğiyle çözümlenmiş; hem de aynı karşılaştırmalı perspektiften hareketle kadın çalışanların farklı medyalardaki konumları irdelenmiştir. Çalışmamızın ikinci bölümünde ise, 2007 yılında kurulan ve özgül amacı medyada cinsiyetçilikle mücadele olan MEDİZ'in (Kadınların Medya İzleme Grubu) örgütsel tarihi ve çalışma biçimleri, niteliksel-etnografik yöntem aracılığıyla (katılımcı gözlem, derinlemesine görüşme), ek bir paradigma olarak bilgisayar dolayımlı iletişimin sağladığı toplumsallaşma, dayanışma ve örgütlenme olanaklarının da incelenmesiyle bir arada değerlendirilmiştir. anahtar kelimeler: toplumsal cinsiyet ve medya, feminist örgütlenmeler, MEDİZ (Kadınların Medya izleme Grubu), ağ toplulukları, bilgisayar dolayımlı iletişim
Anahtar Kelimeler
toplumsal cinsiyet ve medya feminist örgütlenmeler MEDİZ (Kadınların Medya İzleme Grubu) ağ toplulukları bilgisayar dolayımlıiletiflim
Kaynakça
- ASKER Ayfle (1991), Kad›n Gazeteciler, Gazeteciler Cemiyeti.
- BARRE Virginie (1999), Dites-le avec des femmes. Le sexisme ordinaire dans les médias, Editions CFD/AFJ, Paris.
- BOURDIEU Pierre (1998), La Domination masculine, Paris, Editions du Seuil.
- BOURDIEU Pierre (2007), Pratik Nedenler, Hil Yay›n, ‹stanbul.
- BROWN Marry (1995), Soap Opera and Women’s Talk. The Pleasure of Resistance, Sage, Londra.
- BUTLER Matilda (1980), PAISLEY William, Women and the Mass Media. Sourcebook for Research and Action, Human Sciences Press, New York.
- CASTELLS Manuel (2001), La Société en Réseaux, Çev: P. Delamare, Fayard, Paris.
- CHALVON-DEMERSAY Sabine (1999), A Thousand Screenplays: The French Imagination in a Time of Crisis, The University of Chicago Press.
- DANACI YÜCE Özlem (2008), “Siyasal Kimlikli Gazetelerde Kad›n Kimlikleri”, U¤ur Tanr›över Hülya (der.), Sen Benim Kim Oldu¤umu Biliyor musun? Toplumsal Yaflamda Kimlik ‹zdüflümleri, Hil Yay›n, ‹stanbul, ss. 157-178.
- EYÜPO⁄LU Ayfle, TUFAN TANRIÖVER Hülya (2000), Popüler Kültür Ürünlerinde Kad›n ‹stihdam›n› Etkileyebilecek Ö¤eler, T.C. Baflbakanl›k, KSSGM Yay›nlar›, Ankara.
- GILLMOR Dan, We, The Media: Grassroots Journalism by the People, for the People, O’Reilly, 2004, http://oreilly.com/catalog/wemedia/book/index.csp
- GÖKER Gamze (2007), “‹nternet’in Türkiye Kad›n Hareketi Üzerindeki Etkisi: Kad›n Kurultay› e-Grubu Örne¤i”, Yeni Medya Çal›flmalar›, (der.) Mutlu Binark, Dipnot Yay›nlar›, Ankara.
- KELLNER Douglas M. (2004), “Tabandan Küreselleflme: Radikal Demokratik Bir Teknopolitikaya Do¤ru”, Çev: Tülin Kurtar›c›, Kamusal Alan, Hil Yay›n, ‹stanbul, ss. 715-735.
- MULVEY Laura (1975), “Görsel Haz ve Anlat› Sinemas›”, Çev: Nilgün Abisel, http://www.filmmor.org/default.asp?sayfa=65
- PAOLETTI Marion (2005), “Utiliser le genre comme variable distinctive: un fugace enchantement”, Questions de Communication (Dossier: Espaces politiques au féminin), no.7, ss. 61-72.
- REMY Monique (1994), Comment les femmes sont vues. Images et status des femmes dans les médias, Point d'appui Women's studies de l'Université Libre de Bruxelles.
- RHEINGOLD Howard (1993), The Virtual Community, http://www.rheingold. com/vc/book/intro.html
- SAKTANBER Ayfle (1993), “Türkiye'de Medyada Kad›n: Serbest-Müsait Kad›n veya ‹yi Efl, Fedakar Anne”, fiirin Tekeli (yay. haz.), 1980'ler Türkiye'sinde Kad›n Bak›fl Aç›s›ndan Kad›nlar, ‹letiflim Yay›nlar›, ‹stanbul.
- SARTORI Giovanni (2006), Görmenin ‹ktidar›. Homo Videns: Gören ‹nsan, Çev: G. Batufl, B. Ulukan, Karakutu Yay›nlar›, Istanbul.
- TIMISI Nilüfer (1996), Medyada Cinsiyetçilik [Gendering in Media], T.C. Baflbakanl›k Kad›n›n Statüsü ve Sorunlar› Genel Müdürlü¤ü, Ankara.
- TUCHMAN Gaye (1978a), Making News. A Study in the Construction of Reality, The Free Press, New York.
- TUCHMAN Gaye (1978b),“The Symbolic Annihilation of Women by the Mass Media”, Hearth and Home. Images of Women in the Mass Media, Oxford University Press, New York.
- TUFAN TANRIÖVER Hülya, “Medya Sektöründe Kad›n ‹flgücü”, Toplum ve Bilim, no.86, Güz 2000.
- TUFAN TANRIÖVER Hülya (2000), “Représentation des femmes dans la presse islamique. La page féminine du journal Zaman”, L’Autre Islam, INALCO-IRCICA, Paris.
- U⁄UR TANRIÖVER Hülya, “Medyada ‹deolojik Söylem ve Kad›nlar›n Araçsallaflt›r›lmas›”, Prof. Dr. Nas›r Niray vd. (ed.), Medya ve Siyaset Uluslararas› Sempozyumu, Cilt 2, Ege Üniversitesi, ‹letiflim Fakültesi Yay›n› içinde, Kas›m 2007, ss. 806-813.
- VAN ZOONEN Liesbet (1995), Feminist Media Studies, Sage Publications, London, 1995.
- VAN ZOONEN Liesbet (2002), “Gendering the Internet: Claims, Controversies and Cultures”, European Journal of Communication, no: 17, ss. 5-23.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Haziran 2009 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2009Sayı: 10 |
- Makale Dosyaları
