Araştırma Makalesi
Teknik Belirlenimci Medya Kültürü Bağlamında Dijital Gerçeklik-Veri-Anlam İlişkisi Üzerine Epistemik Bir Tartışma
Öz
Veri, özellikle de dijital veri kavramı medya kültürü bağlamında hayati bir dönüşüm yaratmıştır. Dijital medya kültüründeki dönüşümün eleştirel analizi, kuşkusuz teknolojik belirlenimci görüşü tartışmaya açmayı gerektirir. Bu bağlamda ilk dikkat çekici husus, dijital verinin toplumsal gerçeklik ve beşeri deneyimin kümülatif niteliğini yansıtmaktan uzak oluşudur; zira kolektif varoluş, veriler üzerinden kavranabilecek yalınlıkta bir olgu değildir. Günümüz dijital kültür anlatısı nicelin
hâkim olduğu bir toplumsal/kültürel biçimlenme olup, gerçekte bizim kim olduğumuza ilişkin somut bir ipucu sunmamaktadır. İstatistiksel değerlendirmelerin
temel açmazı, nitel birikim yasasını kuşatacak derinlikte olmamasıdır, vb. Tüm bu yargılar, veri ve anlam arasında indirgenemez bir fark olduğunu varsayar. Byung-Chul Han’ın kritiğini yaptığı “nicelenmiş benlik” (quantified self) kavramından Jean Baudrillard’ın “hipergerçeklik” saptamasına, Neil Postman’ın “Teknolopoli” tanımlamasından Boyd ve Crawford’un büyük veri eleştirilerine kadar enformasyon teknolojileri/bilgi-anlam/deneyim ilişkilendirmesine dair birçok öngörünün işaret
ettiği şey de özünde budur: Veri artışı, anlamın gözden yitirilişi pahasına gelişme kaydetmiştir hep. Bu çalışmada, teorik düzlemde adı geçen yazar ve düşünürlerin
enformasyon teknolojileri-dijital kültür kritiği odağında gündeme getirdikleri başlıca kavram ve tartışmalara odaklanılacaktır.
hâkim olduğu bir toplumsal/kültürel biçimlenme olup, gerçekte bizim kim olduğumuza ilişkin somut bir ipucu sunmamaktadır. İstatistiksel değerlendirmelerin
temel açmazı, nitel birikim yasasını kuşatacak derinlikte olmamasıdır, vb. Tüm bu yargılar, veri ve anlam arasında indirgenemez bir fark olduğunu varsayar. Byung-Chul Han’ın kritiğini yaptığı “nicelenmiş benlik” (quantified self) kavramından Jean Baudrillard’ın “hipergerçeklik” saptamasına, Neil Postman’ın “Teknolopoli” tanımlamasından Boyd ve Crawford’un büyük veri eleştirilerine kadar enformasyon teknolojileri/bilgi-anlam/deneyim ilişkilendirmesine dair birçok öngörünün işaret
ettiği şey de özünde budur: Veri artışı, anlamın gözden yitirilişi pahasına gelişme kaydetmiştir hep. Bu çalışmada, teorik düzlemde adı geçen yazar ve düşünürlerin
enformasyon teknolojileri-dijital kültür kritiği odağında gündeme getirdikleri başlıca kavram ve tartışmalara odaklanılacaktır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Arslantunalı, M. (2019). Teknopolis: Akıllı Makineler, Dağınık Zihinler. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Baudrillard, J. (2005). Simülakrlar ve Simülasyon. (Oğuz Adanır, Çev.). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
- Baudrillard, J. (2006). Cool Anılar V. (Ayşegül Sönmezay, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Baudrillard, J. (2012). İmkânsız Takas. (Ayşegül Sönmezay, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Boyd, D. ve Crawford, K. (2015). Büyük Veri Üzerine Eleştirel Sorular: Kültürel, Teknolojik ve Bilimsel Bir Olgu hakkında Eleştirel Sorgulamalar. (Bilgesu Savcı, Çev.). Folklor/Edebiyat. 83(21), 199-215.
- Bulunmaz, A.(2019). Dijital Totalitarizmin Kıskacında. Erişim 10 Aralık 2019, https://www.kulturservisi.com.
- Cabedoche, B. (2019). Médias sociaux, technologies de l’information et de la communication et changement social: des jeux croisés d’acteurs, contrariant toute lecture déterministe portée par les médias, Erişim 20.03.2020, https://hal.archives-ouvertes. fr/hal-02021641.
- Cavazza, F. (2018). La culture numérique est le principal facteur de fracture numérique. Erişim 18 Aralık 2019, https://www.sysk.fr/2018/08/28/culture-numerique-fracture-numerique/
- Doray, P. et Millerand, F. (2019). Déterminisme technologique in Sciences, technologies et sociétés de A à Z, Frédéric Bouchard, Pierre Doray et Julien Prud’homme (dir.) Montréal: Presses de l’Université de Montréal. pp. 65-69.
- Ertürk, N. E. (2018). Dijital Varoluş: Dijitalin Soykütüğüne Doğru. Doğu Batı. Ağustos-Eylül-Ekim, 86: 157-171.
- Fairfield, J. ve Shtein, H. (2017). Büyük Veri, Büyük Problemler: Gazetecilik ve Veri Bilimi Etiğinde Yeni Sorunlar. Yeni Medya ve Gazeteciliğin Geleceği içinde. ss.184-206, (Himmet Hülür-Cem Yaşın, Editörler). Ankara: Ütopya Yayıncılık.
- Gasset, O. y (2018). Quijote Üzerine Düşünceler. (Mehmet Sait Şener, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Guénon, R. (2012). Nicelin Egemenliği ve Çağın Alametleri. (Mahmut Kanık, Çev.). İstanbul: İz Yayıncılık.
- Guggenheim, I. (2020). La transformation digitale n’existe pas, il s’agit d’une transformation culturelle dans un monde digital. Erişim 27 Ocak 2020, https://www.blogdumoderateur.com/imf19-transformation-digitale/
- Han, B.-C. (2017). Şeffaflık Toplumu. (Haluk Barışcan, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
- Han, B.-C. (2018). Güzeli Kurtarmak. (Kadir Filiz, Çev.). İstanbul: İnsan Yayınları.
- Han, B.-C. (2019a). Psikopolitika. (Haluk Barışcan, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
- Han, B.-C. (2019b). Zamanın Kokusu. (Şeyda Öztürk, Çev.). İstanbul. Metis Yayınları.
- Han, B.-C. (2020). Bilgi Birikimi Tecrübeden Gelir, Bizlerse Bugün Amatörlüğün
- Korkusuyla Yaşıyoruz. Han ile söyleşi, Söyleşenler: Niels Boeing & Andreas Lebert, (Ayşe Serra Kolcu, Çev.). Erişim 7 Ocak 2020, https://www.cins.com.tr.
- Kane, O. (2019). Marshall McLuhan et la théorie médiatique: genèse, pertinence et limites d’une contribution contestée, tic & société, Vol. 10, N° 1 | 1er semestre 2016, Erişim 19.03.2020, URL: http://journals.openedition.org/ticetsociete/2043.
- Köse, H. (2005). Virilio ve Hızlandırılmış Hakikat. Yeni Düşünceler. 1:229-238.
- Köse, H. (2019). Post-Gerçeklik Toplumunda Kamu Yararı: Baudrillard Etkisi Ekseninde Bir İrdeleme. Kamusuz Yararlar Ülkesi: Sağ Popülist Siyaset Çağında Medya ve Kamu Yararı İlkesi içinde, ss.237-276, (Hüseyin Köse, Ed.), Ankara: Ütopya Yayınevi.
- Kundera, M. (2019). Yavaşlık. (Özdemir İnce, Çev.). İstanbul: Can Yayınları.
- Lejeune, M. (2015). L’apport de la sociologie de la technologie à la professionnalisation de l’ingénieur. Phronesis, 4 (2), 34–41. Erişim 12.03.2002, https://doi. org/10.7202/1033448ar.
- Lewis, S. C ve Westlund, O. (2017). Büyük Veri ve Gazetecilik: Epistemoloji, Uzmanlık, Ekonomi ve Etik. Yeni Medya ve Gazeteciliğin Geleceği içinde, ss.155- 183, (Himmet Hülür-Cem Yaşın, Editörler). Ankara: Ütopya Yayıncılık.
- Le numérique en culture. Erişim 25.01.2020, https://siecledigital.fr/2016/09/26/le-numerique-en-culture/
- Pettman, D. (2018). Sonsuz Dikkat Dağınıklığı. (Yunus Çetin, Çev.). İstanbul: Sel Yayıncılık.
- Postman, N. (2006). Teknopoli. (Mustafa Emre Yılmaz, Çev.). İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
- Tinel, B. (2019). Remarques à propos du déterminisme technique, Erişim 18.02.2020, http://halshs.archives-ouvertes.fr/halshs-00196377.
- Virilio, P. (2003). Enformasyon Bombası. (Kaya Şahin, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
An Epistemic Discussion on the Relationship Between Digital Reality-Data-Meaning in the Context of Technological Determinist Media Culture
Öz
The concept of data, especially digital data, has created a vital transformation in the context of media culture. The critical analysis of the transformation in digital media culture undoubtedly requires that the view of technological determinism be discussed. In this context, the first striking point is that digital data is far from reflecting the cumulative nature of social reality and human experience, since collective existence is not a phenomenon to be simply absorbed via data. Today’s digital culture narrative is a social/cultural formation dominated by the quantitative and does not provide a concrete clue about who we really are. The main dilemma in statistical evaluations is that they by no means have such adequate depth to surround the qualitative accumulation law. All these judgments presume an irreducible difference between data and meaning. Many predictions, associated with the relationship among information technologies/information-meaning/ experience, from the concept of “quantified self” critiqued by Byung-Chul Han to Baudrillard’s determination of “hyperreality”, Neil Postman’s definition of “Technopoly” to Boyd and Crawford’s critique of big data, all point towards this direction. Data growth has always improved at the expense of meaning. This study aims to focus on the main concepts and debates brought up by the authors and thinkers on the theoretical plane in the context of information technologies-digital culture criticism.
Anahtar Kelimeler
data digital culture meaning experience information technologies
Kaynakça
- Arslantunalı, M. (2019). Teknopolis: Akıllı Makineler, Dağınık Zihinler. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Baudrillard, J. (2005). Simülakrlar ve Simülasyon. (Oğuz Adanır, Çev.). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
- Baudrillard, J. (2006). Cool Anılar V. (Ayşegül Sönmezay, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Baudrillard, J. (2012). İmkânsız Takas. (Ayşegül Sönmezay, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Boyd, D. ve Crawford, K. (2015). Büyük Veri Üzerine Eleştirel Sorular: Kültürel, Teknolojik ve Bilimsel Bir Olgu hakkında Eleştirel Sorgulamalar. (Bilgesu Savcı, Çev.). Folklor/Edebiyat. 83(21), 199-215.
- Bulunmaz, A.(2019). Dijital Totalitarizmin Kıskacında. Erişim 10 Aralık 2019, https://www.kulturservisi.com.
- Cabedoche, B. (2019). Médias sociaux, technologies de l’information et de la communication et changement social: des jeux croisés d’acteurs, contrariant toute lecture déterministe portée par les médias, Erişim 20.03.2020, https://hal.archives-ouvertes. fr/hal-02021641.
- Cavazza, F. (2018). La culture numérique est le principal facteur de fracture numérique. Erişim 18 Aralık 2019, https://www.sysk.fr/2018/08/28/culture-numerique-fracture-numerique/
- Doray, P. et Millerand, F. (2019). Déterminisme technologique in Sciences, technologies et sociétés de A à Z, Frédéric Bouchard, Pierre Doray et Julien Prud’homme (dir.) Montréal: Presses de l’Université de Montréal. pp. 65-69.
- Ertürk, N. E. (2018). Dijital Varoluş: Dijitalin Soykütüğüne Doğru. Doğu Batı. Ağustos-Eylül-Ekim, 86: 157-171.
- Fairfield, J. ve Shtein, H. (2017). Büyük Veri, Büyük Problemler: Gazetecilik ve Veri Bilimi Etiğinde Yeni Sorunlar. Yeni Medya ve Gazeteciliğin Geleceği içinde. ss.184-206, (Himmet Hülür-Cem Yaşın, Editörler). Ankara: Ütopya Yayıncılık.
- Gasset, O. y (2018). Quijote Üzerine Düşünceler. (Mehmet Sait Şener, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Guénon, R. (2012). Nicelin Egemenliği ve Çağın Alametleri. (Mahmut Kanık, Çev.). İstanbul: İz Yayıncılık.
- Guggenheim, I. (2020). La transformation digitale n’existe pas, il s’agit d’une transformation culturelle dans un monde digital. Erişim 27 Ocak 2020, https://www.blogdumoderateur.com/imf19-transformation-digitale/
- Han, B.-C. (2017). Şeffaflık Toplumu. (Haluk Barışcan, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
- Han, B.-C. (2018). Güzeli Kurtarmak. (Kadir Filiz, Çev.). İstanbul: İnsan Yayınları.
- Han, B.-C. (2019a). Psikopolitika. (Haluk Barışcan, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
- Han, B.-C. (2019b). Zamanın Kokusu. (Şeyda Öztürk, Çev.). İstanbul. Metis Yayınları.
- Han, B.-C. (2020). Bilgi Birikimi Tecrübeden Gelir, Bizlerse Bugün Amatörlüğün
- Korkusuyla Yaşıyoruz. Han ile söyleşi, Söyleşenler: Niels Boeing & Andreas Lebert, (Ayşe Serra Kolcu, Çev.). Erişim 7 Ocak 2020, https://www.cins.com.tr.
- Kane, O. (2019). Marshall McLuhan et la théorie médiatique: genèse, pertinence et limites d’une contribution contestée, tic & société, Vol. 10, N° 1 | 1er semestre 2016, Erişim 19.03.2020, URL: http://journals.openedition.org/ticetsociete/2043.
- Köse, H. (2005). Virilio ve Hızlandırılmış Hakikat. Yeni Düşünceler. 1:229-238.
- Köse, H. (2019). Post-Gerçeklik Toplumunda Kamu Yararı: Baudrillard Etkisi Ekseninde Bir İrdeleme. Kamusuz Yararlar Ülkesi: Sağ Popülist Siyaset Çağında Medya ve Kamu Yararı İlkesi içinde, ss.237-276, (Hüseyin Köse, Ed.), Ankara: Ütopya Yayınevi.
- Kundera, M. (2019). Yavaşlık. (Özdemir İnce, Çev.). İstanbul: Can Yayınları.
- Lejeune, M. (2015). L’apport de la sociologie de la technologie à la professionnalisation de l’ingénieur. Phronesis, 4 (2), 34–41. Erişim 12.03.2002, https://doi. org/10.7202/1033448ar.
- Lewis, S. C ve Westlund, O. (2017). Büyük Veri ve Gazetecilik: Epistemoloji, Uzmanlık, Ekonomi ve Etik. Yeni Medya ve Gazeteciliğin Geleceği içinde, ss.155- 183, (Himmet Hülür-Cem Yaşın, Editörler). Ankara: Ütopya Yayıncılık.
- Le numérique en culture. Erişim 25.01.2020, https://siecledigital.fr/2016/09/26/le-numerique-en-culture/
- Pettman, D. (2018). Sonsuz Dikkat Dağınıklığı. (Yunus Çetin, Çev.). İstanbul: Sel Yayıncılık.
- Postman, N. (2006). Teknopoli. (Mustafa Emre Yılmaz, Çev.). İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
- Tinel, B. (2019). Remarques à propos du déterminisme technique, Erişim 18.02.2020, http://halshs.archives-ouvertes.fr/halshs-00196377.
- Virilio, P. (2003). Enformasyon Bombası. (Kaya Şahin, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
Une discussion épistemique sur la relation réalité numérique-données-signification dans le contexte de la culture médiatique déterministe technique
Öz
Le concept de données, en particulier les données numériques, a créé une transformation vitale dans le contexte de la culture médiatique. L’analyse critique de la transformation de la culture des médias numériques nécessite sans aucun doute d’ouvrir la discussion la vue déterministe technologique. Le premier point frappant dans ce contexte est que les données numériques sont loin de refléter la réalité sociale et la nature cumulative de l’expérience humaine; parce que l’existence collective n’est pas un phénomène simple que l’on peut saisir à travers les données. La narration de la culture numérique d’aujourd’hui est une formation sociale / culturelle dominée par le quantitatif et ne fournit pas un indice concret de qui nous sommes vraiment. Le principal dilemme des évaluations statistiques est qu’elles ne sont pas suffisamment profondes pour englober la loi d’accumulation qualitative, etc. Tous ces jugements supposent une différence irréductible entre les données et le sens. Du concept de « soi quantifié » que Byung-Chul Han critique à la détermination de Jean Baudrillard de « l’hyper réalité », de la définition «Technopoly» de Neil Postman aux critiques de grandes données de Boyd et de Crawford, c’est essentiellement ce que rapportent de nombreuses prévisions des technologies de l’information / connaissances-sens / expérience: La croissance des données s’est toujours améliorée au détriment de la perte de sens. Cette étude se concentrera sur les principaux concepts et discussions soulevés par les auteurs et les penseurs sur le plan théorique avec l’accent sur les technologies de l’information-critique de la culture numérique.
Anahtar Kelimeler
données culture numérique sens expérience technologies de l'information
Kaynakça
- Arslantunalı, M. (2019). Teknopolis: Akıllı Makineler, Dağınık Zihinler. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Baudrillard, J. (2005). Simülakrlar ve Simülasyon. (Oğuz Adanır, Çev.). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
- Baudrillard, J. (2006). Cool Anılar V. (Ayşegül Sönmezay, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Baudrillard, J. (2012). İmkânsız Takas. (Ayşegül Sönmezay, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Boyd, D. ve Crawford, K. (2015). Büyük Veri Üzerine Eleştirel Sorular: Kültürel, Teknolojik ve Bilimsel Bir Olgu hakkında Eleştirel Sorgulamalar. (Bilgesu Savcı, Çev.). Folklor/Edebiyat. 83(21), 199-215.
- Bulunmaz, A.(2019). Dijital Totalitarizmin Kıskacında. Erişim 10 Aralık 2019, https://www.kulturservisi.com.
- Cabedoche, B. (2019). Médias sociaux, technologies de l’information et de la communication et changement social: des jeux croisés d’acteurs, contrariant toute lecture déterministe portée par les médias, Erişim 20.03.2020, https://hal.archives-ouvertes. fr/hal-02021641.
- Cavazza, F. (2018). La culture numérique est le principal facteur de fracture numérique. Erişim 18 Aralık 2019, https://www.sysk.fr/2018/08/28/culture-numerique-fracture-numerique/
- Doray, P. et Millerand, F. (2019). Déterminisme technologique in Sciences, technologies et sociétés de A à Z, Frédéric Bouchard, Pierre Doray et Julien Prud’homme (dir.) Montréal: Presses de l’Université de Montréal. pp. 65-69.
- Ertürk, N. E. (2018). Dijital Varoluş: Dijitalin Soykütüğüne Doğru. Doğu Batı. Ağustos-Eylül-Ekim, 86: 157-171.
- Fairfield, J. ve Shtein, H. (2017). Büyük Veri, Büyük Problemler: Gazetecilik ve Veri Bilimi Etiğinde Yeni Sorunlar. Yeni Medya ve Gazeteciliğin Geleceği içinde. ss.184-206, (Himmet Hülür-Cem Yaşın, Editörler). Ankara: Ütopya Yayıncılık.
- Gasset, O. y (2018). Quijote Üzerine Düşünceler. (Mehmet Sait Şener, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Guénon, R. (2012). Nicelin Egemenliği ve Çağın Alametleri. (Mahmut Kanık, Çev.). İstanbul: İz Yayıncılık.
- Guggenheim, I. (2020). La transformation digitale n’existe pas, il s’agit d’une transformation culturelle dans un monde digital. Erişim 27 Ocak 2020, https://www.blogdumoderateur.com/imf19-transformation-digitale/
- Han, B.-C. (2017). Şeffaflık Toplumu. (Haluk Barışcan, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
- Han, B.-C. (2018). Güzeli Kurtarmak. (Kadir Filiz, Çev.). İstanbul: İnsan Yayınları.
- Han, B.-C. (2019a). Psikopolitika. (Haluk Barışcan, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
- Han, B.-C. (2019b). Zamanın Kokusu. (Şeyda Öztürk, Çev.). İstanbul. Metis Yayınları.
- Han, B.-C. (2020). Bilgi Birikimi Tecrübeden Gelir, Bizlerse Bugün Amatörlüğün
- Korkusuyla Yaşıyoruz. Han ile söyleşi, Söyleşenler: Niels Boeing & Andreas Lebert, (Ayşe Serra Kolcu, Çev.). Erişim 7 Ocak 2020, https://www.cins.com.tr.
- Kane, O. (2019). Marshall McLuhan et la théorie médiatique: genèse, pertinence et limites d’une contribution contestée, tic & société, Vol. 10, N° 1 | 1er semestre 2016, Erişim 19.03.2020, URL: http://journals.openedition.org/ticetsociete/2043.
- Köse, H. (2005). Virilio ve Hızlandırılmış Hakikat. Yeni Düşünceler. 1:229-238.
- Köse, H. (2019). Post-Gerçeklik Toplumunda Kamu Yararı: Baudrillard Etkisi Ekseninde Bir İrdeleme. Kamusuz Yararlar Ülkesi: Sağ Popülist Siyaset Çağında Medya ve Kamu Yararı İlkesi içinde, ss.237-276, (Hüseyin Köse, Ed.), Ankara: Ütopya Yayınevi.
- Kundera, M. (2019). Yavaşlık. (Özdemir İnce, Çev.). İstanbul: Can Yayınları.
- Lejeune, M. (2015). L’apport de la sociologie de la technologie à la professionnalisation de l’ingénieur. Phronesis, 4 (2), 34–41. Erişim 12.03.2002, https://doi. org/10.7202/1033448ar.
- Lewis, S. C ve Westlund, O. (2017). Büyük Veri ve Gazetecilik: Epistemoloji, Uzmanlık, Ekonomi ve Etik. Yeni Medya ve Gazeteciliğin Geleceği içinde, ss.155- 183, (Himmet Hülür-Cem Yaşın, Editörler). Ankara: Ütopya Yayıncılık.
- Le numérique en culture. Erişim 25.01.2020, https://siecledigital.fr/2016/09/26/le-numerique-en-culture/
- Pettman, D. (2018). Sonsuz Dikkat Dağınıklığı. (Yunus Çetin, Çev.). İstanbul: Sel Yayıncılık.
- Postman, N. (2006). Teknopoli. (Mustafa Emre Yılmaz, Çev.). İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
- Tinel, B. (2019). Remarques à propos du déterminisme technique, Erişim 18.02.2020, http://halshs.archives-ouvertes.fr/halshs-00196377.
- Virilio, P. (2003). Enformasyon Bombası. (Kaya Şahin, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
Toplam 31 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 29 Kasım 2020 |
| Kabul Tarihi | 5 Kasım 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 |
