Öz
Bu çalışmada, resmi tarih anlatılarının karanlıkta bıraktığı yerel anlatıları yeniden gün yüzüne çıkarma niyetiyle hareket eden “hafıza mekânlarına” odaklanarak, hafıza müzelerinden karşı-anıtlara, bu tür mekânlarda sanatsal pratiklerin geçmişten öğrenme yöntemi olarak nasıl kullanıldığını ele alıyoruz. İktidarların hafıza üzerinde kurduğu denetimin araçları olan geleneksel müzelerin ve kahramanlık anıtlarının aksine, II. Dünya Savaşı sonrası başlayan karşı-hafıza hareketlerinden doğmuş olan günümüz hafıza mekânları; yaratıcı bilgi edinme ve hatırlama biçimlerine dayanarak toplumlar arası diyaloğu teşvik eden, hafızanın çoklu yapısını etkileşimsel öğrenme ortamları sağlayarak ön plana çıkarmak isteyen oluşumlardır. Bu bağlamda ilişkili yaklaşım ve tartışmaları takip ederek ilerlediğimiz çalışmamızda, söz konusu etkileşimsel öğrenme ortamlarının, hafıza mekânlarında öncelikle sanatla edinilen duyusal deneyimler aracılığıyla meydana geldiğini söylüyoruz. Dünyadaki ve Türkiye’deki örnekleri üzerinden incelediğimiz bu mekânlarda yer alan sanat yapıtlarının ve başvurulan çeşitli sanat pratiklerinin, unutulmuş hakikatlerin anlaşılabilmesi ve öğrenilebilmesi açısından üstlendiği başat rolleri gündeme getirmeyi amaçlıyoruz.
Anahtar Kelimeler
Hafıza mekânları sanatla öğrenme ilişkisel sanat iletişim duyusal deneyim
Kaynakça
- Anderson, B. (1995). Hayali Cemaatler. İ. Savaşır (Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
- Assmann, A. (2008). “Canon and Archive”. Media and Cultural Memory içinde (s.97-107) ed. A. Erll ve A. Nünning. Berlin: Walter de Gruyter.
- Assmann, A., Conrad, S. (2010). “Introduction”. Memory in a Global Age içinde (s.1-16) ed. A. Assmann ve S. Conrad. London: Palgrave MacMillan.
- Assmann, A. (2012). “To Remember or to Forget: Which Way Out of a Shared History of Violence?”. Memory and Political Change içinde (s.53-71) ed. A. Assman ve L. Shortt. London: Palgrave Macmillan.
- Appadurai, A. (2013). The Social Life of Things. Cambridge University Press.
- Borges, H. L. (2013). Ficciones: Hayaller ve Hikâyeler. F. Özgüven ve T. Uyar (Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Bourriaud, N. (2005). İlişkisel Estetik. S. Özen (Çev.). İstanbul: Bağlam Yayınları.
- Cassirer, E. (1980). İnsan Üstüne Bir Deneme. N. Arat (Çev.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
- De Certeau, M. (2009). Gündelik Hayatın Keşfi I. L. A. Özcan (Çev.). Ankara: Dost Kitabevi.
- Foucault, M. (1975). Film in Popular Memory: An Interview with Michel Foucault. Radical Philosophy içinde. (s.24-29). 11 (11).
- Foucault, M. (1977). Nietzsche, Genealogy, History. Language, Counter-Memory and Practice içinde. New York: Cornell University Press.
- Gibbons, J. (2007). Contemporary Art and Memory. London: I.B.Tauris.
- Halbwachs, M. (2018). Kolektif Bellek. Z. Karagöz (Çev.). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
- Hansen-Glücklich, J. (2014). Holocaust Memory Reframed. New Jersey: Rutgers University Press.
- Hirsch, M. (1997). Family Frames: Photography, Narrative and Postmemory. Harvard University Press.
- Hirsch, M. (2012). The Generation of Postmemory: Writing and Visual Culture After The Holocaust. New York: Columbia University Press.
- Huyssen, A. (1999). Alacakaranlık Anıları. K. Atakay (Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
- Landsberg, A. (2004). Prosthetic Culture. New York: Columbia University Press.
- Levinas, E. (2010). Sonsuza Tanıklık. Z. Direk, E. Gökyaran (Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
- Marstine, J. (2006). New Museum Theory and Practice. Oxford: Blackwell Publishing.
- Megill, A. (2011). “History, Memory, Identity”. The Collective Memory Reader içinde. Oxford University Press.
- Musil, R. (1986). “Monuments”. Selected Writings içinde (s.320-323) ed. Burton Pike. New York: Continuum.
- Nora, P. (2006). Hafıza Mekânları. M. E. Özcan (Çev.). Ankara: Dost Kitabevi.
- Orwell, G. (2011). 1984. C. Üster (Çev.). İstanbul: Can Yayınları.
- Sancar, M. (2007). “Evrenselleşme Sürecindeki Geçmişle Hesaplaşma”. Geçmişin Yükünden Toplumsal Barış ve Demokrasiye içinde (s.14-23) ed. U. Dufner. İstanbul: Heinrich Böll Stiftung.
- Sontag, S. (2005). Başkalarının Acısına Bakmak. O. Akınhay (Çev.). İstanbul: Agora Kitaplığı.
- Winter, J. (2012). “Remembrance as a Human Right”. Memory and Political Change içinde (s.vii-xi) ed. A. Assman ve L. Shortt. London: Palgrave Macmillan.
- Winter, J. (2015). “Tarihçiler ve Bellek Mekânları.” Zihinde ve Kültürde Bellek içinde (s.321-343) Y. Aşçı Dalar (Çev.). ed. P. Boyer ve J. Wertsch. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Young, J. (1992). “The Counter-Monument: Memory against Itself in Germany Today”. Critical Inquiry içinde 18(2) (s.267-296).
- Young, J. (2000). “Daniel Libeskind's Jewish Musuem in Berlin: The Uncanny Arts of Memorial Architecture”. Jewish Social Studies içinde 6(2) (s.1-23).
Öz
Cette étude discute des “sites de mémoire”, tels que les “musées de la mémoire” et les “contre-monuments” qui ont évolué à partir des mouvements de contre-mémoire après la Seconde Guerre Mondiale, à mesure que les droits de l'homme et les politiques identitaires des États-nations ont été introduits en question. En mettant l'accent sur la pluralité de la mémoire en évoquant des récits contredisant l'histoire officielle ; pour ces lieux il est essentiel de créer des environnements d'apprentissage interactifs. Dans ce contexte, notre étude démontre que l'utilisation d'œuvres d'art et des pratiques artistiques dans des sites de mémoire, crée des espaces communicatives. Les expériences sensorielles acquises à travers l'art, révèlent des moyens d'apprentissage efficaces; faites donc des contributions pour sympathiser avec les vérités négligées des opprimés et pour aider à faire face à des passés difficiles.
Anahtar Kelimeler
Sites de mémoire apprentissage par l esthétique relationnelle communication expérience sensorielle
Kaynakça
- Anderson, B. (1995). Hayali Cemaatler. İ. Savaşır (Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
- Assmann, A. (2008). “Canon and Archive”. Media and Cultural Memory içinde (s.97-107) ed. A. Erll ve A. Nünning. Berlin: Walter de Gruyter.
- Assmann, A., Conrad, S. (2010). “Introduction”. Memory in a Global Age içinde (s.1-16) ed. A. Assmann ve S. Conrad. London: Palgrave MacMillan.
- Assmann, A. (2012). “To Remember or to Forget: Which Way Out of a Shared History of Violence?”. Memory and Political Change içinde (s.53-71) ed. A. Assman ve L. Shortt. London: Palgrave Macmillan.
- Appadurai, A. (2013). The Social Life of Things. Cambridge University Press.
- Borges, H. L. (2013). Ficciones: Hayaller ve Hikâyeler. F. Özgüven ve T. Uyar (Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Bourriaud, N. (2005). İlişkisel Estetik. S. Özen (Çev.). İstanbul: Bağlam Yayınları.
- Cassirer, E. (1980). İnsan Üstüne Bir Deneme. N. Arat (Çev.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
- De Certeau, M. (2009). Gündelik Hayatın Keşfi I. L. A. Özcan (Çev.). Ankara: Dost Kitabevi.
- Foucault, M. (1975). Film in Popular Memory: An Interview with Michel Foucault. Radical Philosophy içinde. (s.24-29). 11 (11).
- Foucault, M. (1977). Nietzsche, Genealogy, History. Language, Counter-Memory and Practice içinde. New York: Cornell University Press.
- Gibbons, J. (2007). Contemporary Art and Memory. London: I.B.Tauris.
- Halbwachs, M. (2018). Kolektif Bellek. Z. Karagöz (Çev.). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
- Hansen-Glücklich, J. (2014). Holocaust Memory Reframed. New Jersey: Rutgers University Press.
- Hirsch, M. (1997). Family Frames: Photography, Narrative and Postmemory. Harvard University Press.
- Hirsch, M. (2012). The Generation of Postmemory: Writing and Visual Culture After The Holocaust. New York: Columbia University Press.
- Huyssen, A. (1999). Alacakaranlık Anıları. K. Atakay (Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
- Landsberg, A. (2004). Prosthetic Culture. New York: Columbia University Press.
- Levinas, E. (2010). Sonsuza Tanıklık. Z. Direk, E. Gökyaran (Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
- Marstine, J. (2006). New Museum Theory and Practice. Oxford: Blackwell Publishing.
- Megill, A. (2011). “History, Memory, Identity”. The Collective Memory Reader içinde. Oxford University Press.
- Musil, R. (1986). “Monuments”. Selected Writings içinde (s.320-323) ed. Burton Pike. New York: Continuum.
- Nora, P. (2006). Hafıza Mekânları. M. E. Özcan (Çev.). Ankara: Dost Kitabevi.
- Orwell, G. (2011). 1984. C. Üster (Çev.). İstanbul: Can Yayınları.
- Sancar, M. (2007). “Evrenselleşme Sürecindeki Geçmişle Hesaplaşma”. Geçmişin Yükünden Toplumsal Barış ve Demokrasiye içinde (s.14-23) ed. U. Dufner. İstanbul: Heinrich Böll Stiftung.
- Sontag, S. (2005). Başkalarının Acısına Bakmak. O. Akınhay (Çev.). İstanbul: Agora Kitaplığı.
- Winter, J. (2012). “Remembrance as a Human Right”. Memory and Political Change içinde (s.vii-xi) ed. A. Assman ve L. Shortt. London: Palgrave Macmillan.
- Winter, J. (2015). “Tarihçiler ve Bellek Mekânları.” Zihinde ve Kültürde Bellek içinde (s.321-343) Y. Aşçı Dalar (Çev.). ed. P. Boyer ve J. Wertsch. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Young, J. (1992). “The Counter-Monument: Memory against Itself in Germany Today”. Critical Inquiry içinde 18(2) (s.267-296).
- Young, J. (2000). “Daniel Libeskind's Jewish Musuem in Berlin: The Uncanny Arts of Memorial Architecture”. Jewish Social Studies içinde 6(2) (s.1-23).
Öz
This study deals with “sites of memory” such as “memory museums” and “counter-monuments” which evolved out of counter-memory movements after WWII, as human rights and identity politics of nation-states were brought into question. Sites of memory focus on the plurality of memory by bringing up narratives contradicting official history; for these places it is essential to build interactive learning environments. In this context, our study demonstrates that the use of artworks and artistic practices in sites of memory, creates communicative spaces. Sensory experiences acquired through art, reveal effective ways of learning; therefore, make contributions for empathizing with the neglected truths of the oppressed and to help dealing with difficult pasts.
Anahtar Kelimeler
Sites of memory learning through art relational aesthetics communication sensory experience
Kaynakça
- Anderson, B. (1995). Hayali Cemaatler. İ. Savaşır (Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
- Assmann, A. (2008). “Canon and Archive”. Media and Cultural Memory içinde (s.97-107) ed. A. Erll ve A. Nünning. Berlin: Walter de Gruyter.
- Assmann, A., Conrad, S. (2010). “Introduction”. Memory in a Global Age içinde (s.1-16) ed. A. Assmann ve S. Conrad. London: Palgrave MacMillan.
- Assmann, A. (2012). “To Remember or to Forget: Which Way Out of a Shared History of Violence?”. Memory and Political Change içinde (s.53-71) ed. A. Assman ve L. Shortt. London: Palgrave Macmillan.
- Appadurai, A. (2013). The Social Life of Things. Cambridge University Press.
- Borges, H. L. (2013). Ficciones: Hayaller ve Hikâyeler. F. Özgüven ve T. Uyar (Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Bourriaud, N. (2005). İlişkisel Estetik. S. Özen (Çev.). İstanbul: Bağlam Yayınları.
- Cassirer, E. (1980). İnsan Üstüne Bir Deneme. N. Arat (Çev.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
- De Certeau, M. (2009). Gündelik Hayatın Keşfi I. L. A. Özcan (Çev.). Ankara: Dost Kitabevi.
- Foucault, M. (1975). Film in Popular Memory: An Interview with Michel Foucault. Radical Philosophy içinde. (s.24-29). 11 (11).
- Foucault, M. (1977). Nietzsche, Genealogy, History. Language, Counter-Memory and Practice içinde. New York: Cornell University Press.
- Gibbons, J. (2007). Contemporary Art and Memory. London: I.B.Tauris.
- Halbwachs, M. (2018). Kolektif Bellek. Z. Karagöz (Çev.). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
- Hansen-Glücklich, J. (2014). Holocaust Memory Reframed. New Jersey: Rutgers University Press.
- Hirsch, M. (1997). Family Frames: Photography, Narrative and Postmemory. Harvard University Press.
- Hirsch, M. (2012). The Generation of Postmemory: Writing and Visual Culture After The Holocaust. New York: Columbia University Press.
- Huyssen, A. (1999). Alacakaranlık Anıları. K. Atakay (Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
- Landsberg, A. (2004). Prosthetic Culture. New York: Columbia University Press.
- Levinas, E. (2010). Sonsuza Tanıklık. Z. Direk, E. Gökyaran (Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
- Marstine, J. (2006). New Museum Theory and Practice. Oxford: Blackwell Publishing.
- Megill, A. (2011). “History, Memory, Identity”. The Collective Memory Reader içinde. Oxford University Press.
- Musil, R. (1986). “Monuments”. Selected Writings içinde (s.320-323) ed. Burton Pike. New York: Continuum.
- Nora, P. (2006). Hafıza Mekânları. M. E. Özcan (Çev.). Ankara: Dost Kitabevi.
- Orwell, G. (2011). 1984. C. Üster (Çev.). İstanbul: Can Yayınları.
- Sancar, M. (2007). “Evrenselleşme Sürecindeki Geçmişle Hesaplaşma”. Geçmişin Yükünden Toplumsal Barış ve Demokrasiye içinde (s.14-23) ed. U. Dufner. İstanbul: Heinrich Böll Stiftung.
- Sontag, S. (2005). Başkalarının Acısına Bakmak. O. Akınhay (Çev.). İstanbul: Agora Kitaplığı.
- Winter, J. (2012). “Remembrance as a Human Right”. Memory and Political Change içinde (s.vii-xi) ed. A. Assman ve L. Shortt. London: Palgrave Macmillan.
- Winter, J. (2015). “Tarihçiler ve Bellek Mekânları.” Zihinde ve Kültürde Bellek içinde (s.321-343) Y. Aşçı Dalar (Çev.). ed. P. Boyer ve J. Wertsch. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Young, J. (1992). “The Counter-Monument: Memory against Itself in Germany Today”. Critical Inquiry içinde 18(2) (s.267-296).
- Young, J. (2000). “Daniel Libeskind's Jewish Musuem in Berlin: The Uncanny Arts of Memorial Architecture”. Jewish Social Studies içinde 6(2) (s.1-23).
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Mayıs 2021 |
| Kabul Tarihi | 25 Mayıs 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 |
