Post-Hakikat Çağında Sosyal Medyada Yalan Haber ve Suriyeli Mülteciler Sorunu

Oğuzhan Taş; Tuğba Taş

doi:10.16878/gsuilet.500943

Araştırma Makalesi

Post-Hakikat Çağında Sosyal Medyada Yalan Haber ve Suriyeli Mülteciler Sorunu

Yıl 2018, Sayı: 29, 183 - 208, 25.12.2018

Oğuzhan Taş , Tuğba Taş

https://doi.org/10.16878/gsuilet.500943

Cited By: 19

Öz

Bu çalışmada, yalan haber tartışmasının hangi
koşullar çerçevesinde yeniden güncellik kazandığı sorusuna yanıt arıyoruz.
Günümüzün haber ekolojisinde hakikatin statüsü, yalan haber tartışmasının düğüm
noktasında yer alıyor. Bu nedenle sorunu, sosyal medya haberciliği, kullanıcı
türevli içerikler ve post-hakikat rejimi bağlamında değerlendiriyoruz. Sağ
popülist hareketlerin yalan haberleri, yurttaşların duygu ve inançlarına hitap
etmek için siyasal bir taktiğe dönüştürmesi bu açıdan oldukça kritik. Ayrıca, ne
tür haberlerin yalan haber kategorisi içinde değerlendirildiği, yalan
haberlerin sosyal medyada hızlı bir şekilde nasıl yayılabildiği ve yaygın
karşılaşılan yalan haber türlerinin neler olduğu gibi literatüre özgü sorunları
da gözden geçiriyoruz. Son bölümde ise, Türkiye’de yaşayan Suriyeli
mültecilerle ilgili yapılan yalan haberlere çok modlu metin analizi
çerçevesinden yaklaşarak, bu haberlerdeki ayrımcı ve nefret içeren söylemlerin
nasıl kolaylıkla meşruiyet kazanıp yaygınlaştığı sorusuna yanıt arıyoruz. Sonuç
olarak, yalan haberi bir eleştirel farkındalık sorununun ötesinde, sosyal
gerçekliğin sınırları üzerinde yürütülen politik bir mücadelenin parçası olarak
değerlendirmenin önemini vurguluyoruz.

Anahtar Kelimeler

yalan haber, sosyal medya, kullanıcı türevli içerik, post-hakikat, Suriyeli mülteciler

Kaynakça

Allcott, H. ve Gentzkow, M. (2017). Social Media and Fake News in the 2016 Election. Journal of Economic Perspectives, 31(2), 211–236.
Arabacı, A. O. (18 Ağustos 2017). 131 bin 746 Suriyeli’nin üniversiteye yerleştirildiği iddiası. Erişim 17 Şubat 2018, https://teyit.org/131-bin-746-suriyelinin-universiteye-yerlestirildigi-iddiasi/
Ataman, H. (2014). Yazılı Basında Ayrımcı Söylem, Suriyeli Mülteciler. Medyada Nefret Söylemi ve Ayrımcı Dil Eylül-Aralık 2014 Raporu içinde. İstanbul: Hrant Dink Vakfı. Erişim 8 Ağustos 2018, https://hrantdink.org/attachments/article/91/EylulAralik2014raporuson.pdf
Barthes, R. (2003). Rhetoric of the Image. L. Wells, (Ed.), The Photography Reader içinde (114-125). New York: Routledge.
Cantril, H. (1940). The Invasion from Mars: A Study in the Psychology of Panic. Princeton, NJ: Princeton University Press.
Çakır, E. (13 Haziran 2013). Kadınlar küfrediyor, erkekler vuruyordu. Star. Erişim 11 Eylül 2018, http://gazete.netgazete.com/gazeteler_arsiv.php
Çavuş, G. (15 Mayıs 2017). Suriye’de organ mafyasının çocukları kaçırdığını gösteren video iddiası. Erişim 11 Mart 2018, https://teyit.org/suriyede-organ-mafyasinin-cocuklari-kacirdigini-gosteren-video-iddiasi/
Çavuş, G. (9 Eylül 2017). İki Suriyelinin Bursa’da bir kadını kaçırıp tecavüz ettiği iddiası. Erişim 11 Mart 2018, https://teyit.org/iki-suriyelinin-bursada-bir-kadini-kacirip-tecavuz-ettigi-iddiasi/
Çavuş, G. (12 Eylül 2017). Suriyeli bir sığınmacının doktor dövdüğü iddiasıyla paylaşılan video Rusya’dan. Erişim 11 Mart 2018, https://teyit.org/suriyeli-bir-siginmacinin-doktor-dovdugu-iddiasiyla-paylasilan-video-rusyadan/
Çavuş, G. (11 Nisan 2018). Fotoğrafın Suriyelilerin Türkiye’ye gelen Afganları protesto ettiğini gösterdiği iddiası. Erişim 18 Nisan 2018, https://teyit.org/fotografin-suriyelilerin-turkiyeye-gelen-afganlari-protesto-ettigini-gosterdigi-iddiasi/
Dahlgren, P. (2018). Media, Knowledge and Trust: The Deepening Epistemic Crisis of Democracy. Javnost-The Public, 25(1-2), 20-27.
Doğanay, Ü. ve Çoban Keneş, H. (2016). Yazılı Basında Suriyeli ‘Mülteciler’: Ayrımcı Söylemlerin Rasyonel ve Duygusal Gerekçelerinin İnşası. Mülkiye Dergisi, 40(1), 143-184.
Farkas, J. ve Schou J. (2018). Fake News as a Floating Signifier: Hegemony, Antagonism and the Politics of Falsehood. Javnost-The Public, 25(3), 298-314.
Ferrara, E., Varol, O., Davis, C., Menczer, F. ve Flammini, A. (2016). The Rise of Social Bots. Communications of ACM, 59(7), 96-104.
Fineman, M. (2012). Faking It: Manipulated Photography before Photoshop. New York: Metropolitan Museum of Art.
Fletcher, R. (2018). Misinformation and Disinformation Unpacked. N. Newman vd., (ed.), Reuters Institute Digital News Report 2018 içinde (37-41). Erişim 28 Temmuz 2018, https://Reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/sites/default/files/digital-news-report-2018.pdf
Foça, M. A. (28 Mart 2017). Gaziantep’te Suriyeliler vatandaşlık için kuyruğa girdi iddiası. Erişim 11 Mart 2018, https://teyit.org/gaziantepte-suriyeliler-vatandaslik-icin-kuyruga-girdi-iddiasi/
Foça, M. A. (25 Ağustos 2017). Bursa’da yaşayan Suriyelilerin bir atı kafasına vurarak öldürdüğü iddiası. Erişim 11 Mart 2018, https://teyit.org/bursada-yasayan-suriyelilerin-bir-ati-kafasina-vurarak-oldurdugu-iddiasi/
Garimella, K., Morales, G. F, Gionis, A. ve Mathioudakis, M. (2018). Political Discourse on Social Media: Echo Chambers, Gatekeepers, and the Price of Bipartisanship. WWW 2018: The 2018 Web Conference. 23-27 Nisan 2018, Lyon, Fransa.
Gazeteciler ‘Kabataş Olayı’ Hakkında Konuştu. (15 Şubat 2014). TimeTürk. Erişim 3 Eylül 2018, https://www.timeturk.com/tr/2014/02/15/elif-cakir-dan-kabatas-aciklamasi.html#.
Hirst, M. (2011). News 2.0: Can Journalism Survive the Internet? New South Wales: Allen and Unvin. Hirst, M. (2017). Towards a Political Economy of Fake News. The Political Economy of Communication, 5(2), 82-94.
Ji, Q., Ha, L. ve Sypher, U. (2014). The Role of News Media Use and Demographic Characteristics in the Possibility of Information Overload Prediction. International Journal of Communication, 8, 699-714.
Kıvanç, Ü. (16 Şubat 2014). Kabataş meselesi/2 - Sis, pus, hamaset arasından... Erişim 1 Eylül 2018, http://riyatabirleri.blogspot.com/2014/02/kabatas-olay-sis-pus-hamaset-arasndan.html
Kuçuradi, I. (2009). Felsefi Etik ve Meslek Etikleri. H. Tepe, (Yay. Haz.), Etik ve Meslek Etikleri içinde (27-43). Ankara: Felsefe Kurumu Yayınları.
Lievrouw, L. H. (2010). Social Media and the Production of Knowledge: A Return to Little Science? Social Epistemology, 24(3), 219-237.
Lister, M., Dovey, J., Giddings, S., Grant, I. ve Kelly, K. (2009). New Media: A Critical Introduction. New York: Routledge.
Livingstone, S. (2004). Media Literacy and the Challenge of New Information and Communication Technologies. The Communication Review, 7(1), 3-14.
Machin, D. (2007). Introduction to Multimodal Analysis. Londra ve New York: Bloomsbury. Martin, N. (2017). Journalism, the Pressures of Verification and Notions of Post-Truth in Civil Society. Cosmopolitan Civil Societies: An Interdisciplinary Journal, 9(2), 41-55.
McIntyre, L. (2018). Post-Truth. Massachusetts: The MIT Press.
Medyada Nefret Söylemi İzleme Raporu (2018). Erişim 12 Ağustos 2018, https://hrantdink.org/attachments/article/1356/Medyada%20Nefret%20Söylemi%20İzleme%20Raporu%20Ocak-Nisan%202018.pdf
Newman, N., Dutton, W. H. ve Blank (2012). Social Media in the Changing Ecology of News: The Fourth and Fifth Estates in Britain. International Journal of Internet Science, 7(1), 6-22.
Newman, N., Fletcher, R., Kalogeropoulos, A., Levy, D. A. L. ve Kleis, Rasmus (2018). Reuters Institute Digital News Report 2018. Erişim 30 Temmuz 2018, https://Reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/sites/default/files/digital-news-report-2018.pdf
Özer, Ç. L. (07 Şubat 2017). Suriyelilere alışverişlerde yüzde 50 indirim sağlayan Ak Kart verildi iddiası. 11 Mart 2018, https://teyit.org/suriyelilere-alisverislerde-yuzde-50-indirim-saglayan-ak-kart-verildi-iddiasi/ Özer, Ç. L. (14 Şubat 2017). Konya Büyükşehir Belediyesi Suriyelilere maaş bağladı iddiası. 11 Mart 2018, https://teyit.org/konya-buyuksehir-belediyesi-suriyelilere-maas-bagladi-iddiasi/
Özer, Ç. L. (06 Mart 2017). Suriyeliler istedikleri üniversiteye hiçbir koşul olmadan girebiliyor iddiası. 11 Mart 2018, https://teyit.org/suriyeliler-universiteye-kosulsuz-sinavsiz-girebiliyor-iddiasi/
Özer, Ç. L. (09 Mart 2017). Suriyeliler maaşlarını almak için PTT önünde kuyruğa giriyor iddiası. 11 Mart 2018, https://teyit.org/suriyeliler-maaslarini-almak-icin-ptt-onunde-kuyruga-giriyor-iddiasi/
Özer, Ç. L. (09 Haziran 2017). Suriyeliler, Türkiye halkının dinden kopuk yaşadığını söyleyerek yürüyüş düzenledi iddiası. Erişim 11 Mart 2018, https://teyit.org/suriyeliler-turkiye-halkinin-dinden-kopuk-yasadigi-iddiasiyla-yuruyus-duzenledi-iddiasi/
Paltridge, B. (2012). Discourse Analysis: An Introduction. Londra ve New York: Bloomsbury.
Reuters Toughens Rules After Altered Photo Affair. (21.01.2007). Reuters. Erişim 10 Temmuz 2017. https://www.Reuters.com/article/idUSL18678707
Scannell, P. (2007). Media and Communication. Londra: Sage. Schudson, M. (1978). Discovering the News: A Social History of American Journalism. New York: Basic Books. Selvi, A. (12 Haziran 2013). Başbakan’ın Sözünü Ettiği Gelin. Yeni Şafak. Erişim: 11 Eylül 2018, https://www.yenisafak.com/yazarlar/abdulkadirselvi/babakanin-sozunu-ettigi-gelin-38114
Shao, C.; Ciampaglia, G. L.; Varol, O.; Flammini, A. ve Menczer, F. (2017). The Spread of Fake News by Social Bots. Erişim 26 Temmuz 2018, eprint arXiv:1707.07592 https://andyblackassociates.co.uk/wp-content/uploads/2015/06/fakenewsbots.pdf
Shu, K.; Sliva, A.; Wang, S.; Tang, J. ve Liu, H. (2017). Fake News Detection on Social Media: A Data Mining Perspective. SIGKDD Explorations, 19(1), 22-36. Sunstein, C. R. (2018). #Republic: Divided Democracy in the Age of Social Media. New Jersey: Princeton University Press.
Tandoc, E., Lim, Z. W. ve Ling R. (2017). Defining ‘Fake News’: A Typology of Scholarly Definitions. Digital Journalism, 6(2), 137-153. Türkiye’de yaşayan Suriyelilerle ilgili internette yayılan 14 yanlış bilgi. (21.09.2017). Erişim 3 Ağustos 2018, https://teyit.org/turkiyede-yasayan-suriyelilerle-ilgili-internette-yayilan-14-yanlis-bilgi/
Yeşil, B. (2016). Media in New Turkey: The Origins of an Authoritarian Neoliberal State. Urbana: University of Illinois Press.
van Leeuwen, T. (2004). Semiotics and Iconography. T. van Leeuwen ve C. Jewitt, (ed.), Handbook of Visual Analysis içinde (92-118). Londra: Sage.
van Leeuwen, T. (2011). Multimodality and Multimodal Research. E. Margolis ve L. Pauwels, (ed.), The Sage Handbook of Visual Research Methods içinde (549-570). Londra: Sage.
van Djik, T. (1991). Racism and the Press. Londra: Routledge.
Wardle, C. (2017). “Fake news. It's complicated.” First Draft. Erişim 5 Temmuz 2018 https://medium.com/1st-draft/fake-news-its-complicated-d0f773766c79.
White, A. (2017). Fake News: Facebook and Matters of Fact in the Post-Truth Era. A. White, (ed.), Ethics in the News: EJN Report on Challenges for Journalism in the Post-truth Era içinde (14-17). Londra: Ethical Journalism Network.

Toplam 48 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Bölüm	Makaleler
Yazarlar	Oğuzhan Taş 0000-0001-5151-7155 Tuğba Taş 0000-0003-0948-1683
Yayımlanma Tarihi	25 Aralık 2018
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2018Sayı: 29

Kaynak Göster

APA	Taş, O., & Taş, T. (2018). Post-Hakikat Çağında Sosyal Medyada Yalan Haber ve Suriyeli Mülteciler Sorunu. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi(29), 183-208. https://doi.org/10.16878/gsuilet.500943