Öz
Film anlatısında mekân ve zaman, karakterlerin anlatıyla kurduğu ilişkiyi izleyiciye sunmakta ve öyküyle karakter ilişkisinin gelişmesine olanak sağlamaktadır. Karakterlerin mekânla kurdukları ilişkiler, mekânın izleyici açısından anlamlandırılmasında önemli rol oynamaktadır. Zaman öğesi ise, anlatının önemli öğelerinden biri olmakla birlikte mekân öğesinin anlamlandırılmasına da katkı sağlamaktadır. Çalışma, Reha Erdem’in Beş Vakit filmindeki baş karakterler; Yakup, Ömer ve Yıldız adlı çocukların köydeki hayatlarını anlatıbilimin öğelerinden mekân öğesi temelinde Henri Lefebvre’nin tartıştığı heterotopya kavramıyla incelemiştir. Köy, anlatıda odak merkezde bulunan bir mekândır ve köyde yaşanılan zaman da bu minvalde karakterlerin yaşamlarını şekillendirmektedir. Bu bağlamda, karakterlerin anlatıyla olan ilişkisi temelinde anlatıdaki zaman öğesi de Mikhail Bakhtin’in yorumladığı kronotop kavramıyla incelenmiştir. Anlatı mekanının sunumunun teorik çerçevesi ise Michael Foucault’nun heterotopya kavramı ve Edward Soja’nın üçüncü mekan tartışmalarıyla oluşturulmuştur. Anlatının odak merkezindeki mekân ve zaman öğelerinin karakterlerle ilişkilerinin anlatıbilim temelinde; heterotopya ve kronotop kavramlarıyla incelenmesi, filmin anlatım dilinin izleyiciler açısından sorgulanışını da sağlamaktadır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Bakhtin, M. (2001). Karnavaldan Romana: Edebiyat Teorisinden Dil Felsefesine Seçme Yazılar. (C. Soydemir, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Bal, M. (1999). Narratology Introduction to the Theory of Narrative (Second Edition). Toronto: University of Toronto Press.
- Bhabha K. H. (2016). The Commitment to Theory, S. 5. Erişim 1 Mart 2016, http://banmarchive.org.uk/collections/newformations/05_05.pdf
- Bergson, H. (1997). Zaman ve Özgür İstenç. (A. Tümertekin, Çev.). Cogito Dergisi, 11, 7-15. Bordwell, D. (2017). Three Dimensons of Film Narrative, Erişim 2 Aralık 2016, http://www.davidbordwell.net/books/poetics_03narrative.pdf
- Bordwell, D. (2017). Camera Movement and Cinematic Space, Cıné - Tracts: A Journal of Film, Communications. Culture, and Politics. (D. Allen, T. De Lauretis, Çev.). Erişim 6 Ekim 2017 https://library.brown.edu/cds/cinetracts/CT02.pdf
- Bordwell, D., Thompson, K. (2012). Film Sanatı: Bir Giriş. (E. Yılmaz, E. S. Onat, Çev.). Ankara: Deki Yayınları.
- Bordwell, D. (1985). Narration in the Fiction Film. United States of America: University of Wisconsin Press.
- Borges, L. J. (2015). Ficciones: Hayaller ve Hikâyeler. (F. Özgüven, T. Uyar, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Burch, N. (1981). Theory of Film Practice. (H. R. Lane, Çev.). Princeton, New Jersey: Princeton University Press.
- Chatman, S. (2009). Öykü ve Söylem: Filmde ve Kurmacada Anlatı Yapısı. (Ö. Yaren, Çev.). Ankara: Deki Yayınları.
- Cutting, E. J., Iricinschi C., Brunick L. K. (2013). Mapping Narrative Space in Hollywood Film. Erişim 5.01.2018, https://pdfs.semanticscholar. org/013f/847298891d58a2f4604ec53d9f1bd6b65d5b.pdf
- Deleuze, G. (1997). Cinema 2 The Time-Image. (H. Tomlinson, R. Galeta, Çev.). Minneapolis: University of Minnesota Press.
- Dökmeci, İ. ve Dökmeci, H. (2005). Türkçe Okunuşlu Yeni Tıp Sözlüğü. Nobel Yayınları: İstanbul.
- Eşli, Ö. M. (2012). Türk Sinemasının Felsefi Arka Planı: Sinemayı Felsefeyle Düşünmek. İstanbul: Doruk Yayınları.
- Fabian, J. (1999). Zaman ve Öteki: Antropoloji Nesnesini Nasıl Kurar?. (S. Budak, Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
- Foucault, M. (2017). Öteki Mekânlara Dair, (B. Boysan, D. Erksan, Çev.). Erişim 4 Kasım 2016, https://www.academia.edu/31432896/%C3%96teki_mekanlara_ dair
- Gürbilek, N. (2016). Yer Değiştiren Gölge Denemeler. İstanbul: Metis Yayınları.
- Harvey, D. (2011). Umut Mekânları. (Z. Gambetti, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
- Johnson, P. (2006). Unravelling Foucault’s Different Spaces. History of The Human Sciences. 19, 14, 75-90, England: Sage Publications.
- Heath, S. (2017). Narrative Space. Erişim 08.01.2018, http://staff.washington. edu/cbehler/teaching/coursenotes/Heathnarrsp.html
- Kern, S. (2013). Zaman ve Uzam Kültürü (1880-1918). (A. Selman, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Lefevbre, H. (2014). Mekânın Üretimi. (I. Ergüden,Çev.). İstanbul: Varlık Yayınları.
- Lefevbre, H. (2007). Modern Dünyada Gündelik Hayat. (I. Gürbüz, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
- Lefevbre, H. (2017). Ritimanaliz: Mekân, Zaman ve Gündelik Hayat. (A. L. Batur). İstanbul: Sel Yayıncılık.
- Locke, J. (2000). İnsanın Anlama Yetisi Üzerine Bir Deneme. (M. D. Topçu, Çev.). Ankara: Öteki Yayınları.
- Özdemir, B. G. (2016). Filmler İçin Denemeler (Yayımlanmamış Deneme). İstanbul.
- Ricoueur, P. (2015). Zaman ve Anlatı 4: Anlatılan (Öykülenen) Zaman. (U. Öksüzan, A. Altınörs Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Soja, E. (1996). Thirdspace: Journey to Los Angeles and Other Real and Imagined Places. Cambridge, Mass.: Blackwell.
- Süalp, A. T. Z. (2010). Taşrada Saklı Zaman-Geri Dönülmeyen. Z. T. A. Süalp, A. Güneş, (Ed.), Taşrada Var Bir Zaman içinde (87-116). İstanbul: Çitlembik Yayınları.
- Topinka, J. R. (2010). Foucault, Borges, Heterotopia: Producing Knowledge in Other Spaces. Foucault Studies, 9, 54-70.
- Urbach, H. (1998). Writing Architectural Heterotopia. The Journal of Architecture, 3:4, 347-354.
- Urry, J. (2015). Mekânları Tüketmek. (R. Öğdül, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Yücel, F. (2009). Reha Erdem Sineması: Aşk ve İsyan. İstanbul: Çitlembik Yayınları.
- Zourabichvili, F. (2011). Deleuze Sözlüğü. (A. U. Kılıç, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
Öz
La temporalité et l’espace narratifs du film permettent au spectateur de comprendre et de développer le lien tissé entre les personnages et le récit. Les relations que ces derniers établissent avec l’espace jouent un rôle déterminant dans la conception de l’environnement narratif aux yeux du spectateur. L’élément du temps, en plus d’être l’un des éléments les plus importants du récit, contribue aussi à la conception de l’espace narratif. Ce travail analyse la vie des personnages principaux du film de Reha Erdem, Beş Vakit (Cinq Fois)- Jacob, Ömer et Yıldız- en se basant sur un concept narratologique de l’espace basé sur l’hétérotopie discutée par Henri Lefebvre. Le village est un espace qui se trouve au centre du récit et le temps passé dans ce village façonne aussi de ce point de vue la vie des personnages. Dans ce contexte, la relation de l’élément du temps du récit avec les personnages a été examinée sur la base du concept de chronotope interprété par Mikhail Bakhtin. Le cadre théorique de la présentation de l’espace narratif est composé du concept d’hétérotopie de Michel Foucault et des discussions du troisième espace d’Edward Soja. En ce qui concerne la méthode de la narratologie, les éléments du temps et de l’espace sont les facteurs qui accentuent l'aspect dramatique du récit. L’analyse des concepts d’espaces et de temps au centre de la narration vis à vis de la relation de leurs personnages avec les concepts d’hétérotopie et de chronotope en tant que base de la narratologie permet aussi aux spectateurs de remettre en question l’inférence de l’œuvre.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Bakhtin, M. (2001). Karnavaldan Romana: Edebiyat Teorisinden Dil Felsefesine Seçme Yazılar. (C. Soydemir, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Bal, M. (1999). Narratology Introduction to the Theory of Narrative (Second Edition). Toronto: University of Toronto Press.
- Bhabha K. H. (2016). The Commitment to Theory, S. 5. Erişim 1 Mart 2016, http://banmarchive.org.uk/collections/newformations/05_05.pdf
- Bergson, H. (1997). Zaman ve Özgür İstenç. (A. Tümertekin, Çev.). Cogito Dergisi, 11, 7-15. Bordwell, D. (2017). Three Dimensons of Film Narrative, Erişim 2 Aralık 2016, http://www.davidbordwell.net/books/poetics_03narrative.pdf
- Bordwell, D. (2017). Camera Movement and Cinematic Space, Cıné - Tracts: A Journal of Film, Communications. Culture, and Politics. (D. Allen, T. De Lauretis, Çev.). Erişim 6 Ekim 2017 https://library.brown.edu/cds/cinetracts/CT02.pdf
- Bordwell, D., Thompson, K. (2012). Film Sanatı: Bir Giriş. (E. Yılmaz, E. S. Onat, Çev.). Ankara: Deki Yayınları.
- Bordwell, D. (1985). Narration in the Fiction Film. United States of America: University of Wisconsin Press.
- Borges, L. J. (2015). Ficciones: Hayaller ve Hikâyeler. (F. Özgüven, T. Uyar, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Burch, N. (1981). Theory of Film Practice. (H. R. Lane, Çev.). Princeton, New Jersey: Princeton University Press.
- Chatman, S. (2009). Öykü ve Söylem: Filmde ve Kurmacada Anlatı Yapısı. (Ö. Yaren, Çev.). Ankara: Deki Yayınları.
- Cutting, E. J., Iricinschi C., Brunick L. K. (2013). Mapping Narrative Space in Hollywood Film. Erişim 5.01.2018, https://pdfs.semanticscholar. org/013f/847298891d58a2f4604ec53d9f1bd6b65d5b.pdf
- Deleuze, G. (1997). Cinema 2 The Time-Image. (H. Tomlinson, R. Galeta, Çev.). Minneapolis: University of Minnesota Press.
- Dökmeci, İ. ve Dökmeci, H. (2005). Türkçe Okunuşlu Yeni Tıp Sözlüğü. Nobel Yayınları: İstanbul.
- Eşli, Ö. M. (2012). Türk Sinemasının Felsefi Arka Planı: Sinemayı Felsefeyle Düşünmek. İstanbul: Doruk Yayınları.
- Fabian, J. (1999). Zaman ve Öteki: Antropoloji Nesnesini Nasıl Kurar?. (S. Budak, Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
- Foucault, M. (2017). Öteki Mekânlara Dair, (B. Boysan, D. Erksan, Çev.). Erişim 4 Kasım 2016, https://www.academia.edu/31432896/%C3%96teki_mekanlara_ dair
- Gürbilek, N. (2016). Yer Değiştiren Gölge Denemeler. İstanbul: Metis Yayınları.
- Harvey, D. (2011). Umut Mekânları. (Z. Gambetti, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
- Johnson, P. (2006). Unravelling Foucault’s Different Spaces. History of The Human Sciences. 19, 14, 75-90, England: Sage Publications.
- Heath, S. (2017). Narrative Space. Erişim 08.01.2018, http://staff.washington. edu/cbehler/teaching/coursenotes/Heathnarrsp.html
- Kern, S. (2013). Zaman ve Uzam Kültürü (1880-1918). (A. Selman, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Lefevbre, H. (2014). Mekânın Üretimi. (I. Ergüden,Çev.). İstanbul: Varlık Yayınları.
- Lefevbre, H. (2007). Modern Dünyada Gündelik Hayat. (I. Gürbüz, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
- Lefevbre, H. (2017). Ritimanaliz: Mekân, Zaman ve Gündelik Hayat. (A. L. Batur). İstanbul: Sel Yayıncılık.
- Locke, J. (2000). İnsanın Anlama Yetisi Üzerine Bir Deneme. (M. D. Topçu, Çev.). Ankara: Öteki Yayınları.
- Özdemir, B. G. (2016). Filmler İçin Denemeler (Yayımlanmamış Deneme). İstanbul.
- Ricoueur, P. (2015). Zaman ve Anlatı 4: Anlatılan (Öykülenen) Zaman. (U. Öksüzan, A. Altınörs Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Soja, E. (1996). Thirdspace: Journey to Los Angeles and Other Real and Imagined Places. Cambridge, Mass.: Blackwell.
- Süalp, A. T. Z. (2010). Taşrada Saklı Zaman-Geri Dönülmeyen. Z. T. A. Süalp, A. Güneş, (Ed.), Taşrada Var Bir Zaman içinde (87-116). İstanbul: Çitlembik Yayınları.
- Topinka, J. R. (2010). Foucault, Borges, Heterotopia: Producing Knowledge in Other Spaces. Foucault Studies, 9, 54-70.
- Urbach, H. (1998). Writing Architectural Heterotopia. The Journal of Architecture, 3:4, 347-354.
- Urry, J. (2015). Mekânları Tüketmek. (R. Öğdül, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Yücel, F. (2009). Reha Erdem Sineması: Aşk ve İsyan. İstanbul: Çitlembik Yayınları.
- Zourabichvili, F. (2011). Deleuze Sözlüğü. (A. U. Kılıç, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
Öz
Space and time in film narrative represent the relationships between characters and narrative and allow developing the relation between the narrative and the character. Relations between characters and space have a vital role to understand the space with regard to spectators. In this case, time concept contributes in explaining the meaning of space element, which is an important element in the narrative. In this study, main characters of Reha Erdem’s film Beş Vakit, Yakup, Ömer and Yıldız’s lifes in the village are discussed as the basis of space element through the heterotopia concept of Henri Lefebvre. Village is a space in the focus of the narrative and the time spent in the village also shapes the lives of the characters in that respect. In this context, based on the relationship of the characters with the narrative, time element in the narrative is interpreted through the chronotope concept proposed by Mikhail Bakhtin. Theoretical framework of the represented narrative space is constituted by Michael Foucault’s heterotopia concept and Edward Soja’s third space discussions. Analyzing space and time concepts in the focus of the narrative in terms of their relationships with characters with heterotopia and chronotope concepts on the basis of narratology also enables the spectators question the film’s inference.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Bakhtin, M. (2001). Karnavaldan Romana: Edebiyat Teorisinden Dil Felsefesine Seçme Yazılar. (C. Soydemir, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Bal, M. (1999). Narratology Introduction to the Theory of Narrative (Second Edition). Toronto: University of Toronto Press.
- Bhabha K. H. (2016). The Commitment to Theory, S. 5. Erişim 1 Mart 2016, http://banmarchive.org.uk/collections/newformations/05_05.pdf
- Bergson, H. (1997). Zaman ve Özgür İstenç. (A. Tümertekin, Çev.). Cogito Dergisi, 11, 7-15. Bordwell, D. (2017). Three Dimensons of Film Narrative, Erişim 2 Aralık 2016, http://www.davidbordwell.net/books/poetics_03narrative.pdf
- Bordwell, D. (2017). Camera Movement and Cinematic Space, Cıné - Tracts: A Journal of Film, Communications. Culture, and Politics. (D. Allen, T. De Lauretis, Çev.). Erişim 6 Ekim 2017 https://library.brown.edu/cds/cinetracts/CT02.pdf
- Bordwell, D., Thompson, K. (2012). Film Sanatı: Bir Giriş. (E. Yılmaz, E. S. Onat, Çev.). Ankara: Deki Yayınları.
- Bordwell, D. (1985). Narration in the Fiction Film. United States of America: University of Wisconsin Press.
- Borges, L. J. (2015). Ficciones: Hayaller ve Hikâyeler. (F. Özgüven, T. Uyar, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Burch, N. (1981). Theory of Film Practice. (H. R. Lane, Çev.). Princeton, New Jersey: Princeton University Press.
- Chatman, S. (2009). Öykü ve Söylem: Filmde ve Kurmacada Anlatı Yapısı. (Ö. Yaren, Çev.). Ankara: Deki Yayınları.
- Cutting, E. J., Iricinschi C., Brunick L. K. (2013). Mapping Narrative Space in Hollywood Film. Erişim 5.01.2018, https://pdfs.semanticscholar. org/013f/847298891d58a2f4604ec53d9f1bd6b65d5b.pdf
- Deleuze, G. (1997). Cinema 2 The Time-Image. (H. Tomlinson, R. Galeta, Çev.). Minneapolis: University of Minnesota Press.
- Dökmeci, İ. ve Dökmeci, H. (2005). Türkçe Okunuşlu Yeni Tıp Sözlüğü. Nobel Yayınları: İstanbul.
- Eşli, Ö. M. (2012). Türk Sinemasının Felsefi Arka Planı: Sinemayı Felsefeyle Düşünmek. İstanbul: Doruk Yayınları.
- Fabian, J. (1999). Zaman ve Öteki: Antropoloji Nesnesini Nasıl Kurar?. (S. Budak, Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
- Foucault, M. (2017). Öteki Mekânlara Dair, (B. Boysan, D. Erksan, Çev.). Erişim 4 Kasım 2016, https://www.academia.edu/31432896/%C3%96teki_mekanlara_ dair
- Gürbilek, N. (2016). Yer Değiştiren Gölge Denemeler. İstanbul: Metis Yayınları.
- Harvey, D. (2011). Umut Mekânları. (Z. Gambetti, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
- Johnson, P. (2006). Unravelling Foucault’s Different Spaces. History of The Human Sciences. 19, 14, 75-90, England: Sage Publications.
- Heath, S. (2017). Narrative Space. Erişim 08.01.2018, http://staff.washington. edu/cbehler/teaching/coursenotes/Heathnarrsp.html
- Kern, S. (2013). Zaman ve Uzam Kültürü (1880-1918). (A. Selman, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Lefevbre, H. (2014). Mekânın Üretimi. (I. Ergüden,Çev.). İstanbul: Varlık Yayınları.
- Lefevbre, H. (2007). Modern Dünyada Gündelik Hayat. (I. Gürbüz, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
- Lefevbre, H. (2017). Ritimanaliz: Mekân, Zaman ve Gündelik Hayat. (A. L. Batur). İstanbul: Sel Yayıncılık.
- Locke, J. (2000). İnsanın Anlama Yetisi Üzerine Bir Deneme. (M. D. Topçu, Çev.). Ankara: Öteki Yayınları.
- Özdemir, B. G. (2016). Filmler İçin Denemeler (Yayımlanmamış Deneme). İstanbul.
- Ricoueur, P. (2015). Zaman ve Anlatı 4: Anlatılan (Öykülenen) Zaman. (U. Öksüzan, A. Altınörs Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Soja, E. (1996). Thirdspace: Journey to Los Angeles and Other Real and Imagined Places. Cambridge, Mass.: Blackwell.
- Süalp, A. T. Z. (2010). Taşrada Saklı Zaman-Geri Dönülmeyen. Z. T. A. Süalp, A. Güneş, (Ed.), Taşrada Var Bir Zaman içinde (87-116). İstanbul: Çitlembik Yayınları.
- Topinka, J. R. (2010). Foucault, Borges, Heterotopia: Producing Knowledge in Other Spaces. Foucault Studies, 9, 54-70.
- Urbach, H. (1998). Writing Architectural Heterotopia. The Journal of Architecture, 3:4, 347-354.
- Urry, J. (2015). Mekânları Tüketmek. (R. Öğdül, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Yücel, F. (2009). Reha Erdem Sineması: Aşk ve İsyan. İstanbul: Çitlembik Yayınları.
- Zourabichvili, F. (2011). Deleuze Sözlüğü. (A. U. Kılıç, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 28 Haziran 2018 |
| Kabul Tarihi | 1 Haziran 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018Sayı: 28 |
- Makale Dosyaları
